Mehnat huquqi tushunchasi, mehnat huquqi munosabatlari

mehnat huquqi tushunchasi, mehnat huquqi munosabatlari Reja: 1. mehnat shartnomasi (kontrakt). 2. Ish vaqti va dam olish vaqti. 3. mehnat intizomi. Moddiy javobgarlik. mehnat qonunchiligi, istiqlol va mehnat munosabatlari, mehnat huquqi predmeti, mehnat huquqining asosiy prinsiplari, mehnat huquqini amalga oshirish kafolatlari, mehnat huquqi subxektlari, mehnat huquqi munosabatlari, subxektiv huquqi, majburiyat, mehnat shartnomasi. Respublika mehnat qonunlari bizning barcha huquqlarimiz kabi ziddiyatli yulni bosib utdi. Dastlabki yillarda mehnatkashlarning yuqori darajada ijtimoin muhofazasini taxminlaydigan huquqiy kafolatlarni mustahkamlash amalga oshirildi. Ammo 20- yillar-dan keyin va ayniqsa urushdan oldingi yillarda mehnat huquqiga maxmuriy buyrukbozlik tizimining cheksiz xukmronligi joriy etilishi munosabati bilan salbiy jarayonlarning taxsiri kuchaydi. mehnat munosabatlarini katxiy ravishda markazdan boshqarish vujudga keldi va huquqiy kafolatdan voz kechildi. 60-yillarning o'rtalarida kisman ijobiy siljish ruy berdi, ammo u keyiyachalik o'z rivojini topa olmadi. Respublika davlat mustaqilligiga erishib, bozor munosabatlarini shakllantirish boshlangach mehnat qonuni hozirgi kun talablaridan keskin orqada kolayotganligi maxlum bo'lib koldi. mehnat qonunlari mehnatni tashkil etish va mulkchilik shakllari bilan nomuvofikligi, mehnat uchun haqiqiy xak tulash taxminlanmaganligi, mehnatga xak tulash mezoni yukligi, mehnatkashlarni ijtimoiy muhofaza qilish darajasi pastligi, ishlab chiqarish va ijtimoiy kafolat muvozanatining buzi-lishi, mehnataashlar manfaatini muhofaza qilish mexanizmlarining zaifligi jamiyat oldida turgai vazifalarni xal qilishda tusik bo'lib turdi. Bu Respublika Oliy Kengashi XII chakirik 12- sessiyasi karorlari boshlab bergan mehnat qonunini isloh qilish zarurligini takozo kildi. Mulkchilik shakllaridagi va shu bilan bog'liq baxzi bir boshqa munosa-batlardagi korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va xususiy tadbirkorlar bilan mehnat shartnomasi (kontrakta) bo'yicha ishlayotgan barcha shaxslar mehnat munosabatlarini tartibga solib turuvchi huquq tarmogi mehnat huquqi hisoblanadi. yuqoridagi ta'rifdan kurinadiki, mehnat huquqi predmeti, eng avvalo, mehnat munosabatlari hisoblanadi. mehnat munosabatlarining ikki turi mavjud: mehnat shartnomasi (kontrakta) asosida yuzaga keladigan munosabatlar va jamoa xo'jaligida yoki boshqa bir kooperativda axzolikka asoslangan mehnat munosabatlari. mehnat huquqi mehnat shartnomasi (kontrakti) asosida yuzaga keladigan mehnat munosabatlarini tartibga solib turadi. Kooperativ, shu jumladan jamoa xo'jaliklariga tegishli ikkinchi tur mehnat munosabatlari tegishli qonunlar bilai tartibga solinadi. mehnat huquqi subxektlariga kuyidagilar kiradi: 1. fuqarolar, korxona, muassasa, tashkilotlar, shuningdek ularning maxmuriyati. 2. Muassasa, tashkilotlar kasaba uyushmalari kumitalari. fuqarolarning mehnat munosabatlariga kirishiing zaruriy sharti mehnat huquqiy layokati bo'lib, u 16 yoshga tulganda boshlanadi. Ayrim xollarda 15 yoshga tulgan shaxslar xam ishga kabul kilinishya mumkin. Maktab o'quvchilarini astasekin menatga ko'nikma hosil qilib borish zarurligi hisobga olinib, qonunda 14 yoshga tulgan, balogat yoshiga yetmaganlarni xam ishga kabul qilish holatlari nazarda tutilgan. mehnat huquqiy layokatni cheklashga, yaxni maxlum, faoliyat bilan shurullanish yoki maxlum bir lavozimda xizmat qilishdan marum etishga jinoyat sodir etgan shaxslarga ...