Mehnat munosabatlari va ularni huquqiy tartibga solinishi

mehnat munosabatlari va ularni huquqiy tartibga solinishi. Reja: 1. mehnat munosabatlari haqida tushuncha. 2. mehnat munosabatlarining asosiy yo'nalishlari. 3. mehnat munosabatlarini huquqiy tartibga solish. mehnat jarayoni va ijtimoiy munosabatlar. mehnat munosabatlarini aks ettiruvchi normativ hujjatlar. mehnat kodeksi va uning tamoyillari. mustaqillik yillarida O'zbekiston Respublikasi hududida mehnat munosabati masalasi. Uni tartibga solish muammolari sohasida xam keskin choralar kurildi. mehnat munosabatlarini aks ettiruvchi qonun hujjatlari, kelishuvlar, shartnomalar, bitimlar va boshqa lokal normativ hujjatlari ishlab chikildi. Mulkchilik shaklidan kati nazar barcha korxona va muassasalar hamda ayrim fuqarolar bilan jismoniy shaxslarning mehnat munosabatlari tegishli ravishda qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. mehnat to'g'risidagi qonun hujjatlari ishlovchilar va ish beruvchilarning davlat va jamiyat manfaatlarini etiborga olgan holda, mehnat bozorining samarali amal qilishini, xakkoniy va xavfsiz mehnat sharoitlarini, xodimlarning mehnat huquqlari va sogliini himoya qilinishini ta'minlaydi, mehnat unumdorligining o'sishiga, ish sifatini yaxshilanishiga, aholining moddiy va ma'naviy turmush darajasini yuksalishia kumaklashadi. mehnat munosabatiga kirishayotan barcha subyektlarning huquq va majburiyatlari qonun hujjatlari bilan belgilab kuyiladi. mehnat haqidagi hujjatlarda belgilab qo'yilgan va tasdiklangan shartlar munosabat subyektlari tomonidan bir taraflama uzgartirilishiga yul kuyilmaydi. mehnatga oid munosabatlarda tartibga solinmagan masalalar mehnat shartnomasi taraflarining kelishuvi asosda xal kilinadi. Xar qanday lokal shartnomalarning ishlovchi xodimlar ahvolini ogirlashuvi yoki yomonlashuviga olib keladigan shartlari yoki talablari qonun yo'li bilan haqiqiy emas deb topiladi (5 modda). O'zbekiston Respublikasining barcha fuqarolari mehnatga oid munosabatlarda o'zaro tengdirlar va ularni xar qanday yullar bilan kamsitilishi takiklanadi. fuqarolarning jinsi, yoshi, irki, millati, tili, ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy holati va mansab mavkei, dinga bo'lgan munosabati, e'tiqodi, jamoat birlashmalari mansubligi, ishchanlik qobiliyatlari va mehnat natijalaria aloqador bo'lmagan jihatlariga karab mehnatga oid munosabatlarda xar qanday cheklashlarga yoki imtiyozlarga yul kuyilmaydi va ularni kamsitish deb baholanadi. mehnatning muayyan turiga xos bo'lgan talablar va ijtimoiy himoyaga muhtoj bo'lgan shaxslar (ayollar, voyaga yetmaganlar, nogironlar va boshqalar) uchun davlat qonun hujjatlarida belgilab qo'yilgan farqlar va engilliklar kamsitish deb hisoblanmaydi. O'zbekiston Respublikasi mehnat kodeksining 6 moddasida kursatilishicha, mehnat munosabatlarida huquqlari kamsitilgan shaxslar bunday kamsitishni bartaraf etish hamda unga etkazilgan moddiy va ma'naviy zararni koplash bo'yicha davo arizasi bilan sudga murojaat qilishi talab etiladi. mehnat munosabatlaridagi o'ziga xos demokratik tamoyillardan biri mehnat qilishga majburlovning takiklanishidir. mehnat qonunchiligi tomonidan tahdid qilish orqali ish bajarishga majburlash takiklanadi. mehnat kodeksining 7 moddasi talablaridan kelib chikkan holda: harbiy yoki mukobil xizmat to'g'risidagi qonunlar asosida. favkulodda holat yuz bergan sharoitlarda. sudning qonuniy kuchga kirgan xukmiga binoan. boshqa ayrim xollarda bajarilishi lozim bo'lgan ishlar majburiy mehnat deb hisoblanmaydi. mustaqillik yillarida ma'muriy buyrukbozlik ish uslublarining barxam topishi, ...