O'zbekistonda yuridik konfliktlarni hal qilishning o'ziga xos jihatlari

O'zbekistonda yuridik konfliktlarni hal qilishning o'ziga xos jihatlari Mustaqilligimizning dastlabki yillaridanoq mamlakatimiz oldida o'zbek jamiyati taraqqiyotining o'ziga maqbul yo'lini tanlashdek dolzarb masala ko'ndalang turgan edi. Prezidentimiz ta'biricha, Biz tariximizning o'sha tub burilish nuqtasida, g'oyat xatarli va murakkab kunlarda haqiqatan ham yakkayu-yagona to'g'ri yo'lni tanladik. YA'ni, mustabid tuzum, o'ta mafkuralashgan, milliy o'zligimizni toptagan eski tizimdan voz kechib, xalqimizning xohish-irodasi, azmu qarorini bajo keltirib, ochiq demokratik va huquqiy davlat qurish, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirish yo'lini tanladik1. Ayni paytda, kelajak sari taraqqiyotimizning asosida yotadigan besh tamoyil belgilab olindi, ya'ni avvalgi tuzumdan qolgan salbiy meros - iqtisodning siyosiylashuvidan uzil-kesil holi bo'lish, mamlakatda amalga oshirayotgan islohotlarga davlatning tashabbuskor bo'lishi, islohotlarning keskin yo'l bilan emas, balki bosqichma-bosqich, odamlar turmush darajasining keskin pasayib ketishiga yo'l qo'ymasdan, aholining himoyaga muhtoj qatlam va guruhlarini ijtimoiy jihatdan muhofaza qilgan holda2 qonun ustunligini ta'minlagan holda amalga oshirilish belgilangan edi. Yirik nazariyotchi olim, professor Z.Islomovning fikricha, agar davlat hokimiyati nobarqarorlikni yo'qota olmasa, davlat ichidagi vaziyatni nazorat qila olmasa, oqibatda mamlakatda ijtimoiy tanglik yuz beradi va bu tanglikning natijasi sifatida aholida hokimiyat institutlariga nisbatan ishonchsizlik holati, bu institutlar tomonidan o'z nufuzlarini yo'qotishi hamda jinoyatchilik va zo'ravonlikning ko'payishi yuz beradi. Davlat tomonidan boshqarilmaydigan yoki zaif boshqariladigan va ma'lum darajada pinhoniy iqtisod tomonidan va uning qoidalari asosida amalga oshiriladigan bozor munosabatlari iqtisodiyoti islohotlari - bu xuddi avvalgi totalitar tuzum hurujining o'zginasidir, faqat davlat darajasida emas, balki davlatga qarshi amalga oshirilayotgan hurujdir. Shu bois o'tish davrini kechirayotgan jamiyatda tub o'zgarishlar kuchli davlat hokimiyatisiz, ya'ni qat'iy qarorlar ishlab chiqara oladigan va ularni muntazam hayotga tatbiq eta oladigan hokimiyatsiz amalga oshirishning iloji bo'lmaydi3. Aytish lozimki, mustaqillikka erishilgandan so'ng O'zbekistonda kechayotgan bir ijtimoiy tuzumdan ikkinchisiga o'tish davri o'zining o'ta murakkabligi va mavjud turli omillarga bog'liqligi bilan ajralib turadi. Mana shunday jamiyatning tubdan yangilanish jarayoni har qanday jamiyat taraqqiyotining ajralmas elementi bo'lgan ijtimoiy konfliktlarsiz kechmaydi, albatta. Bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy davlatni qurish yo'lida jamiyat oldidagi turli muammolar va ziddiyatlarning muqarrarligini nazarda tutgan mamlakatimiz Prezidenti I.Karimovning ularning oqilona yechimini topish masalasida muhim vosita bo'luvchi siyosiy-huquqiy davlat institutlarining mohiyati va o'rni masalasiga o'ziga xos zamonaviy yondoshganligini ta'kidlash o'rinli, ya'ni uning e'tiroficha, Biz yaqin o'tmishda sinfiy hukmronlikning quroli sifatida davlat haqidagi markscha g'oyani shior qilib olib, bu nazariyani dogmaga, davlat va huquqni esa sinfiy kurash, sinfiy raqiblarni yengish vositasiga aylantirgan edik. Demokratiya sharoitlarida esa, davlat ijtimoiy qarama-qarshiliklarni zo'rlik va bostirish yo'li bilan emas, balki ijtimoiy kelishuv, xalq ta'biri bilan aytganda murosayu madora bilan bartaraf etish vositasiga aylanadi. Huquqni o'ziga esa ijtimoiy ...