Tashkiliy xulqning nazariy asoslari

tashkiliy xulqning nazariy asoslari Reja: Insonning tashkilotdagi xulqi nazariyasi «tashkiliy xulq» tushunchasi Insonning tashkilotdagi xulqi nazariyasi Insonning tashkilotdagi xulqi bir-biri bilan uzviy bog'langan ikkita tarkibiy qism: shaxsiy xususiyatlar (tug'ma xususiyatlar va ular asosida orttirilgan xususiyatlar) va inson atrofidagi muhit ta'sirida shakllanadi. Inson xulqini ta'riflovchi turli nazariyalar ushbu tarkibiy qismlarga biron-bir rolni beradi. Ilmiy menejment konsepsiyasi. Uning asoschisi F.Teylor xodimlarni ishlab chiqarish omillaridan biri sifatida, menejerlarni esa boshqaruv funksiyalarini bajaruvchi xodimlarning alohida toifasi sifatida tan olgandi. Eng yuqori mehnat unumdorligiga erishish mehnatni ilmiy jihatdan tashkil etish va me'yorlash, inson faoliyatidagi tabiiy cheklovlarni hisobga oluvchi mehnat qilish va dam olishning oqilona rejimi hisobidan ta'minlanishi kerak. Xodimlarning bir qismi halol va mas'uliyat bilan ishlaydi, boshqa qismi esa - ishyoqmaslar. Halol va mas'uliyat bilan ishlovchi xodimlar xulqiga moddiy rag'batlantirish yaxshi ta'sir ko'rsatadi, ishyoqmaslarga nisbatan esa qat'iy nazorat usulini qo'llash zarur, agar ishlashni astoydil xohlashmasa, ularni ishdan bo'shatish darkor. F.Teylor menejerlarning qo'l ostidagilar bilan munosabatlari chog'ida avtoritar usullar va subyektivliknii ilmiy qoidalar bilan almashtirishni talab qildi va bu ular o'rtasida ishlab chiqarishda yuzaga keladigan nizolarni bartaraf etishini ta'kidladi. Klassik yoki ma'muriy boshqaruv maktabi. Uning asoschisi A.Fayol tashkilotni boshqarish tamoyillari va funksiyalarini yaratdi. A.Fayol xodim boshqaruv obyekti, ishlab chiqilgan boshqaruv tamoyillarining tashkilotda amalga oshirilishi hamda menejerning yuksak shaxsiy va axloqiy xususiyatlari xodim xulqiga ta'sir etishning asosidir, deb hisoblardi. Mazkur maktab vakillari tomonidan ta'riflangan yakkaboshchilik tamoyili bunga misol bo'lib xizmat qilishi mumkin, unga ko'ra inson faqat bitta boshliqdan buyruq olishi va faqat uning o'ziga bo'ysunishi lozim. Ushbu maktabning rivojlanishiga tashkilotning byurokratik tuzilishi va uni boshqarish tuzilishi nazariyasini ishlab chiqqan germaniyalik sotsiolog M.Veber (1864 - 1920) katta hissa qo'shdi. U tashkilot huddi mashinadek ishlashi uchun nima qilish kerak, degan savolga javob izladi. Javobni Veber har qanday vaziyatda o'zini tutish tartib-qoidalari, har bir xodimning huquq va majburiyatlari ishlab chiqilishida ko'rdi. Uning konsepsiyasida shaxs mavjud emas edi. Tartib-qoidalar faoliyatning barcha turlarini, xodimlar mansabi oshishini, rahbariyat qarorlarini belgilab berardi. Hokimiyatni taqsimlashning iyerarxik tizimi, aniq mehnat taqsimoti va xodimlarning ixtisoslashuvi nazarda tutildi. M.Veber fikricha, agar hamma narsa aniq yozib, yo'lga qo'yilsa, insonlar istaklari istisno etilsa, u holda tashkilot yuqori samarali bo'ladi. Hayot bunday tasavvurning xato ekanligini ko'rsatdi. Boshqaruvda insoniy munosabatlar maktabi. Uning vakillari rahbariyat o'z xodimlari to'g'risida ko'proq qayg'ursa, xodimlarning ishdan qoniqish darajasi ortadi, bu mehnat unumdorligining oshishiga olib kelishi muqarrar, deb hisoblashardi. Ular insoniy munosabatlarni boshqarishning usullarini qo'llashni tavsiya qilishdi. Ushbu usullar bevosita boshliqlarning samarali harakatlari, xodimlar bilan maslahatlar, ularga ishda keng muloqot qilish imkoniyatlarini taqdim etish kabilarni o'z ichiga olishi ...