Vositachilik

Vositachilik Vositachilik asosida faoliyat ko'rsatish ham tadbirkorlikning bir turidir. Vositachilik munosabatpari muqadsam faqat vositachi do'konlar orqali olib borilgan bo'lsa, hozirgi bozor munosabatlari sharoitida vositachilikka keng yo'l ochib berildi va u har xil xizmat ko'rsatish sohalarida tuzilmoqda Bu munosabatda vositachi bo'lib tadbirkor fuqarolar, shuningdek, tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi tashkilotlar (birjalar, vositachi savdo do'konlari) faol qatnashib xizmat ko'rsatib kelmoqsalar. Vositachilik xizmati topshiriq beruvchi (komitent) bilan vositalik qiluvchi taraf o'rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq ko'rsatiladi. Vositachilik shartnomasining tushunchasi O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksining 832-moddasida berilgan. Bu qonunda belgilanishicha, «vositachilik shartnomasi bo'yicha bir taraf (vositachi), ikkinchi taraf (komitent)ning topshirig'i bo'yicha o'z nomidan, biroq komitent hisobidan bir yoki bir necha bitimni haq evaziga tuzish majburiyatini oladi» Vositachilik shartnomasi huquqiy xizmat ko'rsatishga mo'ljallangan shartnomalar jumlasiga kiradi Uning yordamida vakillikka oid muomalalar, eng asosiysi, savdo-vositachilik muomalasi bo'yicha vakillik qilish xizmati amalga oshiriladi. Boshqacha so'z bilan aytganda, u savdo vositachkligi muomalalarini rasmiylashtiradi[1]. Vositachilik shartnomasidan ichki va tashqi savdo sohalarida keng foydalaniladi. Masalan: vositachi do'konlarning har xil iste'mol mollari, yengil avtomashinalar sotish bo'yicha fuqarolar bilan tuziladigan shartnomalar; matlubot kooperatsiyalarining jamoa xo'jaliklari bilan tuzadigan shartnomalari; qishloq xo'jalik mahsulotlarini sotish uchun ijara korxonalari bilan tuziladigan shartnomalar shular jumlasidandir. Vositachilikning bu turidan tashqi savdo muomalasida ham foydalanish mumkin. Bunda Respublikaning tashqi savdo tashkilotlari chet eldan bizning korxonelar uchun keltirilgan mollarni xarid qilish bo'yicha vositachilik topshiriqyaarini bajaradilar. Vositachilik shartnomasidan faqat ichki va tashqi savdo sohalarida emas, balki transport vositalari muomalasida, qimmatbaho qog'ozlar muomalasi sohasida, banklarning mijozlarga xizmat ko'rsatish faoliyatida ham keng qo'llaniladi. Vositachilik shartnomasining birja savdosida, ya'ni brokerlik idoralari va brokerlarning xarvdorlarga xizmat ko'rsatishda vositachilik vazifasini bajarishi uning sohada qo'llanishidir. Savdo-vositachilik muomalalari ko'pincha qo'shimcha xizmat ko'rsatish bilan bog'liq. Masalan: mollarni saqlab berish, sug'o'rta qilish va eltib berish kabi xizmatlarnn ham vositachilik tomonidan bajarilishi mumkin. Vositachilik shartnomasi tomanlarining o'zaro kelishuv asosida tuziladi. Shartnomaning ijro etilishi ma'lum bir davrgacha davom etadi. Shu sababli u konsensuad, ya'ni taraflarning kelishuvi bilan tuziladigan shartnomalar guruhiga kiradi. Vositachilik shartnomasi - ishtirokchilarga teng huquq va burchlar keltirib chiqaradigan ikki tomonlama bitim. Vositachilik shartnomasida, agar qonunda boshqa tartib nazardz tutilgan bo'lmasa, aniq belgilangan pul mablag'i yoki vositachi bajargan bitim bahosining ma'lum bir foizi miqdorida h-am belgilanadi. Vositachilik shartnomasi yozma shaklda tuziladi 0a vositachining komitent topshirigi bilan ish yuritish nazarda tutiladi. Sotiladigan mol-mulklar vositachidik shartnomasining emas, balki vositachining uchinchi shaxslar bilan tuziladigan bitimining obyekti hisoblanadi. Vositachilik shartnomasi bo'yicha tomonlar vositachi va komitentdir. Bu shartnomada fu^arolar ham, yuridik shaxslar ham ishtirok etishlari mumkin. Qoida bo'yicha vositachi - yuridik shaxsbo'lib (vositachi do'kon, matlubot kooperatsiyasi tizimidagi tayyorlov ...