O'zbekiston Respublikasida ma'muriy-hududiy va davlat tuzilishi masalalarini hal etish tartibi

O'zbekiston Respublikasida ma'muriy-hududiy va davlat tuzilishi masalalarini hal etish tartibi Har bir mustaqil va suverin davlatlar singari O'zbekiston Respublikasi ham o'z ma'muriy-hududiy va davlat tuzilishiga oid masalalarini mustaqil hal etadi. O'zbekiston Respublikasi uch pog'onali ma'muriy-hududiy bo'linishga asoslanadi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining XVI bobida O'zbkiston Respublikasining ma'muriy-hududiy tuzilishini tartibga soluvchi normalar mustahkalangan. Konstitutsiyaning 68-moddasida O'zbekiston Respublikasi viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek Qoraqalpog'iston Respublikasidan iborat ekanligi ko'rsatilgan. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlis tomonidan 1996 yil 30 avgustda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasining ma'muriy-hududiy tuzilishi, toponomik obyektlarga nom berish va ularning nomlarini o'zgartirish, masalalarini hal qilish tartibi to'g'risidagi qonuni viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullarni tuzish, tugatish, ularning chegaralarini o'zgartirish, ma'muriy markazlarni ko'chirish hamda aholi punktlarini shahar, shaharchalari turkumiga o'tkazish, ma'muriy-hududiy birliklar, aholi punktlari va ularning tarkibiy qismlariga, shuningdek korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, fizik-jo'g'rofiy, geologik va boshqa obyektlarga nom berish va ularning nomini o'zgartirish tartibini belgilaydi. Buning konstitutsiyaviy asosi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 69-moddasida Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahrining chegaralarini o'zgartirish, shuningdek viloyatlar, shaharlar, tumanlar tashkil qilish va ularni tugatish O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi deyilgan. Viloyat -Ma'muriy-hududiy birlik sifatida O'rta asrlardan ma'lum. Sharqning ayrim mamlakatlari (Afg'oniston, Turkiya va boshqalar), shuningdek O'rta Osiyo xonliklari tarixda viloyatlarga bo'lingan. 1924 yil sho'rolar o'tkazgan milliy davlat chegaralanishi arafasida Turkiston ASSR 6 ta viloyatga: Sirdaryo, Samarqand, Farg'ona, Zakaspiy (Turkmaniston), Yettisuv, Amudaryo viloyatlari, Xorazm xalq Sovet Respublikasi (XXSR) 3 ta viloyatga, Buxoro xalq Sovet Respublikasi (BXSR) esa 15ta viloyatga bo'lingandi. 1925 yil 13 yanvardan uyezd deb yuritila boshlandi. Keyinchalik ruscha oblast nomi bilan qayta tashkil etildi. O'zbek tili davlat tiliga aylanishi bilan tarixiy ma'muriy-hududiy birlik nomi sifatida viloyat so'zi qayta tiklandi.[27] O'zbekiston Respublikasi ma'muriy-hududiy tizimidagi eng yuqori bo'g'indir va eng yirik bo'linma sifatida alohida ahamiyat kasb etadi. Ma'muriy- hududiy birliklarning qolgan bo'g'inlari -tuman, shahar, shaharcha, qishloq, ovul, viloyatning tarkibiy qismlari, ichki bo'g'inlari bo'lib, shu tariqa u muhim tashkiliy funksiyani bajaradi. Chunki u orqali O'zbekiston Respublikasi davlat vakillik hokimiyat organi va boshqaruv idoralari bilan aloqa bog'lashning butun tizimi amalga oshiradi. Bunday holat viloyat quyi hokimiyat vakillik va ijroiya organlari faoliyatiga nafaqat rahbarlik qilishni, balki ularni umumdavlat va mahalliy manfaatlardan kelib chiqib birlashtirilishini anglatadi. Viloyat yirik ma'muriy-hududiy bo'linma sifatida barqaror bo'lmog'i lozim. Uning tuzilishi, mustahkamlanishi, yiriklashuvi yoki bo'linishi iqtisodiy jihatidan asoslantirilishi lozim, bu mazkur ma'muriy-hududiy birlikda xalq xo'jaligining barcha tarmoqlarining kompleks rivojlanishiga olib kelmog'i lozim va bu viloyat barcha tarkibiy bo'g'inlarining mavjud iqtisodiy va madaniy aloqalariga tayanmog'i shart.[28] O'zbekiston Respublikasi hududini viloyatlarga bo'linishi tarixiy an'analarimizga sodiq qolgan holda tarixiy ma'muriy- ...