Davlat va huquq nazariyasining ijtimoiy va yuridik fanlar tizimida o'rni va roli

Davlat va huquq nazariyasining ijtimoiy va yuridik fanlar tizimidagi o'rni va roli Davlat va huquq nazariyasi alohida o'z bahs mavzuiga ega bo'lib, huquqshunoslikka oid va oid bo'lmagan boshqa ijtimoiy fanlar tizimida o'ziga xos o'rin tutadi. Biroq bu o'ziga xoslik uning jamiyat haqidagi bilimlarning yahli t va murakkab tizimida qandaydir imtiyozli, boz ustiga alohida ustuvor mavqega ega bo'lishini anglatmaydi. Moddiy va ma'naviy dunyoning birligi fanlarning ham mushtarakligini taqozo etadi. Aynan shuning uchun ham ijtimoiy, tabiiy va aniq (texnika) fanlar o'rtasida o'zaro mustahkam bog'liqlik mavjud. Tarixdagi keskin burilishlar davrida ijtimoiy fanlarning mavqei ayniqsa oshib boradi. Biz hozir ana shunday murakkab bir davrda yashamoqdamiz. O'zbekiston Fanlar akademiyasining umumiy majlisida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov olimlarimiz, birinchi navbatda, ijtimoiy fan vakillari oldida turgan ulkan vazifalar haqida to'xtalib: «Mamlakatimiz mustaqilligini mustahkamlash, milliy davlatchilikni shakllantirish, huquqiy demokratik davlatni barpo etish va fuqarolar jamiyatini qaror toptirishdek ulug' orzu-umidlar bilan yashar ekanmiz, ijtimoiy fanlar sohasidagi ilmiy izlanishlar va ularning natijalariga alohida etibor bermaslik mumkin emas»15, - deb takidladi. Albatta, bugungi ijtimoiy hayotning tub masalasi - davlat haqidagi, huquq to'g'risidagi masaladir. Ijtimoiy fanlarning bunday mavqei, ular ijtimoiy shart-sharoitlarning o'zgarishi qonuniyatlarini o'rganib, ijtimoiy voqelikni qayta qurish yo'nalishlarini asoslash, jumladan, aniq, tabiiy ilmiy bilimlar uchun ham ilmiy asoslangan bashoratlar berishlari bilan bog'liqdir. O'z navbatida, tabiatni bilishdagi, texnika fanlaridagi kashfiyotlar yoxud, aksincha, ulardagi muvaffaqiyatsizliklar va xatoliklar jamiyatshunoslik barcha tarmoqdarining rivojiga bevosita ta'sir ko'rsatadi. Masalan, tabiatga vahshiylarcha munosabat natijasi sifatida Orolning fojeali taqdiri hammaning yodida. endilikda texnokratik yondashuvlardan, tabiat ilmi fanlarining o'z qobig'iga o'ralib qolib ketishidan voz kechish zarurligini ko'pchilik yaxshi tushunadi. Hozir yirik tabiiy-ilmiy muammolar yechimini ishlab chiqishga iqtisodchilar, sotsiologlar, faylasuflar, huquqshunoslar, ruhshunoslar, tarixchilar hamda ijtimoiy fanlar sohalarining boshqa vakillari ham tobora ko'proq jalb etilyapti. Tabiiyki, ilmiy bilimlar mushtarakligi, fanlar integratsiyasi ularning malum o'zaro farqlarini mutlaqo inkor etmaydi. Har bir fan tabiat yoxud jamiyatdagi hodisalarning muayyan doirasini o'rganadi va shuning o'zi fanlar mavzu doirasini tashkil etadi. Chunonchi, davlat va huquq nazariyasi o'z bahs mavzuiga ega bo'lib, huquqshunoslikka aloqador bo'lgan va boshqa ijtimoiy fanlar tizimida tegishli o'rinni egallaydi. Shuning uchun davlat va huquq nazariyasini, bir tomondan, yuridik bo'lmagan fanlar va ilmlar (iqtisodiyot, falsafa, sotsiologiya, siyosatshunoslik, etnografiya) bilan, ikkinchi tomondan - yuridik (davlat va huquq tarixi, siyosiy ta'limotlar tarixi, sohaviy yuridik) fanlar bilan o'zaro munosabatini aniqlash to'la asoslidir. Bu ushbu fan mavzu doirasini aniqroq belgilab olish va, demakki, uni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Davlat va huquq nazariyasining yuridik bo'lmagan ijtimoiy fanlar bilan munosabatini o'rganishni barcha fanlarning «ona»si deb ataladigan falsafadan boshlaymiz. Albatta, bu yerda ...