Iste'molchilar huquqini himoya qilish asoslari

Iste'molchilar huquqini himoyalash asoslari Reja: 1. Iste'molchilar huquqlarini himoya qilish tushunchasi. 2. Iste'molchilarning tovar to'g'risida ma'lumot olish huquqi. 3. Iste'molchilarga sifatsiz mahsulot chiqarish yoki sotish oqibatlari. 4. Iste'molchilaring huquqlarini sud tomonidan himoya qilinishi. Tayanch iboralar: Iste'molchi, Iste'molchi huquqi, tovarning sifati, Iste'molchi huquqini himoya qilish, sifatsiz mahsulot chiqarish oqibati. Iste'molchilarning tovar (ish va xizmat) to'g'risida ma'lumot olish huquqi. 1996 yil 26 aprelda O'zbekiston Respublikasining «Iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish to'g'risida»gi qonun qabul kilindi. Xo'sh, ushbu qonunning qabul qilinishidan ko'zlangan asosiy maqsad nimadan iborat? Eng avvalo ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilar tomonidan sotilayotgan tovarlarni normativ hujjatlarga asosan tayyorlanishi, tovarlarning xavfsizligini, ya'ni tovarni iste'mol qilish, undan foydalanish, saqlash, tashash yoki utilizatsiya (tovarni yaroqsiz deb topish) qilinishi, shuningdek, ish yoki xizmat natijalaridan foydalanishda Iste'molchilarning hayoti, sog'ligi yoki mol-mulkiga, atrof muhitga zarar yetkazilishi ehtimoli bilan bog'lik xavf-xatarning yo'qligini ta'minlash kabi iste'molchilarning huquqlarini himoya qilishga qaratilgan. Iste'molchi kim, kimlarni iste'molchi deb hisoblash mumkin. Iste'molchilar - foyda chiqarib olish bilan bog'liq bo'lmagan shaxsiy iste'mol yoki xususiy xo'jalikda foydalanish maqsadida tovar sotib oluvchi, ish, xizmatga buyurtma beruvchi, yohud shu niyatdagi fuqarolardir. Demak, biz kundaltik hayotimizda ehtiyojimizni qondirish maqsadida, savdo do'konlaridan iste'mol tovarlarni sotib olishimiz bilan Iste'molchi nomini olamiz. Boshqacha qilib aytganda ushbu jarayonni oldi-sotdi shartnomasi deb hisoblash mumkin. «Iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish to'g'risidagi qonun»da belgilangan huquq va majburiyatlarga amal qilmaslik, ayrim sotib olingan tovarlar va ko'rsatilgan xizmatlarning iste'molga yaroqsizligiga e'tibor bermaslik bir qator huquqiy muammolarni keltirib chiqaradi. Iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish to'g'risidagi qonunning IV- moddasida iste'molchilarning asosiy huquqlari berilgan. Ushbu qonunga ko'ra iste'molchilar quyidagi huquqlarga ega: - tovar va xizmatlar, shuningdek ishlab chiqaruvchi (ijrochi sotuvchi) haqida to'g'ri va to'liq ma'lumot olish. - Tovar va xizmatni erkin tanlash va uning tegishli darajada sifatli va xavfsiz bo'lishi, hayoti, mol-mulki ushun xavfi nuqsoni bo'lgan tovar, shuningdek ishlab chiqaruvchining g'ayri-qonuniy harakati yoki harakatsizligi tufayli yetkazilgan moddiy ziyon, ma'naviy zararning to'liq hajmda qoplanishi, buzilgan huquqlari yoki qonun bilan muhofaza etiladigan manfaatlari himoya qilinishini so'rab sudga boshqa vakolatli davlat organlariga murojaat qilish huquqiga ega. Qonunning 6-moddasiga ko'ra ishlab chiqaruvshi (ijrochi sotuvchi) iste'molchiga realizatsiya qilayotgan tovarlar haqida o'z vaqtida zarur, to'g'ri va tushunarli ma'lumot berishi shart. Demak, tovar to'g'risidagi ma'lumotlarda quyidagilar ko'rsatilishi lozim: - tovarning majburiy talablarga muvofiq kelishi shart bo'lgan normativ hujjatning nomi. - Tovarning asosiy iste'mol xususiyatlari, shu jumladan o'ziga xos xususiyatlari ro'yxati. - Bahosi va sotib olish shartlari. - Ayrim turdagi tovarlarning ishlab chiqarilgan sanasi, tayyorlovchining kafillik majburiyatlari, tovardan samarali hamda xavfsiz foydalanish qoidalari va shartlari, tovarning xizmat muddati, ushbu xizmat tugagandan keyin iste'molchi ...