Jinoyatning obyektiv tomoni

Jinoyatning obyektiv tomoni 1. Jinoyatning obyektiv tomoni tushunchasi Jinoyatning obyektiv tomoni ijtimoiy-xavfli qilmishning tashqi tomoni bo'lib, jinoyatning qanday sodir etilganligini ko'rsatadi. Aynan ijtimoiy xavfli qilmishning tashqi tomoni bir jinoyatni ikkin-chisidan ajratish imkonini beradi, chunki bitta obyektga qilingan tajovo'z ijtimoiy xavfli qilmishning xususiyati va darajasiga ko'ra tur-licha bo'lishi mumkin. Masalan, o'g'rilik yashirin sodir etilsa, talon-chilik ochiqdan-ochiq, bosqinchilik esa jabrlanuvchining badaniga shikast yetkazilishiga olib kelgan hujum qilish bilan bog'liq bo'ladi. Jinoyatning obyektiv tomoni asosan O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi Maxsus qismi moddalari dispozitsiyasi va bandlarida ko'rsatiladi. Aynan moddaning dispozitsiyasida jinoyatning obyektiv tomoni ta'riflanadi yoki ko'rsatiladi. Har qanday jinoyat turli harakat, ayrim hollarda esa harakatsizlik orqali sodir etiladi. Masalan, qasddan odam o'ldirish ko'pchilik hol-larda faol harakat orqali sodir etiladi (pichoq urish, quroldan o'q otish, qandaydir narsa bilan qattiq jarohat yetkazish, bo'g'ish va hoka'zolar), ammo xuddi shunday o'lim harakatsizlik (onaning o'z chaqalog'ini qasddan ovqatlantirmasligi, yordamga muhtoj holda yotgan shaxsni yordamsiz qoldirish va boshqalar) natijasida ham kelib chiqishi mum-kin. Ya'ni har qanday ijtimoiy xavfli qilmish harakat yoki harakat-sizlik natijasida sodir etilishi mumkin. Ayrim hollarda jinoyatning oxiriga yetkazilgan deb topilishi uchun qandaydir aniq oqibat yuzaga kelishi kerak (moddiy tarkibli jinoyat), boshqa hollarda sodir etilgan ijtimoiy xavfli qilmishning o'zi (oqibatning kelib chiqishi talab qilinmaydi, formal tarkibli jinoyat) uchun javobgarlik belgilanadi. Ko'rinib turibdiki, aynan jinoyatning obyektiv tomoni qilmishning moddiy yoki formal tarkibli jinoyat ekanligini farqlash imkonini beradi. Bundan xulosa qilib, har qanday jinoyatning obyektiv tomoni qilmishdan iboratdir, desak xato bo'lmaydi. Ijtimoiy xavfli qilmish har qanday jinoyat obyektiv tomonining zaruriy belgisidir. Moddiy tarkibli jinoyatlar obyektiv tomonining zaruriy belgisi ijtimoiy xavfli qilmishdan tashqari ijtimoiy xavfli oqibat va ro'y bergan oqibat bilan qilmish o'rtasida sababiy bog'lanishning mavjud ekanligi hisoblanadi. Formal tarkibli jinoyatlar uchun qilmishning o'zi yetarli va oqibatning ro'y berishi talab qilinmaydi. Ayrim hollarda jinoyatning ijtimoiy xavflilik darajasi va xusu-siyatiga jinoyat sodir etilgan joy, vaqt, sharoit, foydalanilgan vosita va qurollar ham ta'sir etadi. Ayrim hollarda bu holatlar jinoyatning zaruriy belgisi, boshqa hollarda esa javobgarlikni og'irlashtiridigan holat bo'lishi mumkin. Jinoyat obyektiv tomonining yuqorida aytilgan fakultativ belgi-lari, agar jinoyatning zaruriy belgilari bo'lmasa yoki aybdor javob-garligini og'irlashtirmasa, jazo tayinlashda hisobga olinishi mumkin. Demak, ta'kidlab o'tish lozimki, moddiy tarkibli jinoyatlar obyektiv tomonining zaruriy belgilari quyidagilardan iborat: 1)ijtimoiy-xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik); 2)ijtimoiy-xavfli oqibat; 3)ijtimoiy-xavfli qilmish bilan kelib chiqqan oqibat o'rtasidagi sababiy bog'lanish. Formal tarkibli jinoyatlarning zaruriy belgisi ijtimoiy xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik)dir. Moddiy va formal tarkibli jinoyatlar obyektiv tomonining fakultativ belgilari jinoyat sodir etish joyi, vaqti, sharoiti, vositasi, usuli va hoka'zolardir. Ijtimoiy xavfli qilmish Ijtimoiy ...