O'zbekiston hududida qadimgi davlatlarning tashkil topishi xususiyatlari

O'zbekiston hududidagi qadimgi davlatlarning tashkil topishi xususiyatlari Reja: 1. Insoniyat tarixida jamiyat ustidagi qurilmalarning paydo bo'lishi va ilk davlatlarning tashkil topishi. 2. O'zbekiston hududidagi ilk davlatlarning kelib chiqishi shart-sharoitlari, sabablari va xususiyatlari. 3. Ilk voha davlatlarning barpo etilishi va rivojlanishi. 4. O'zbekiston hududidagi dastlabki davlatlarning ijtimoiy-siyosiy tuzumi. Insoniyat tarixida jamiyat ustidagi qurilmalarning paydo bo'lishi va ilk davlatlarning tashkil topishi Insoniyat tarixi ikki asosiy davrga: ibtidoiy jamiyat va sivilizatsiyaga bo'linadi. Insoniyat rivojlanishining dastlabki (boshlang'ich) va qonuniy bosqichi hisoblangan ibtidoiy tuzum juda uzoq vaqt, hozirgi zamon fani ma'lumotlariga qaraganda, ikki million yildan ortiq vaqt hukm surgan. Ibtidoiy jamiyat tarixi odamzodning paydo bo'lishidan to davlatning tashkil topishigacha bo'lgan davrni o'z ichiga olib, bu vaqtda hali davlat va huquq bo'Jmagan edi. Lekin davlat va huquqning paydo bo'lishi jarayoni aynan shu davrdan boshlanadi. Hali davlat va huquq mavjud bo'lmagan jamiyat tarixini o'rganish insoniyat taraqqiyoti boshlang'ich bosqichining umumiy qonuniyatlarini aniqlashga imkon beradi. Davlat va huquqni vujudga keltirgan tarixiy sharoitlar va sabablarni bilish ularni yanada rivojlantirishning konkret usullarini topishga yordam beradi. Davlat va huquqning vujudga kelishi ijtimoiy va iqtisodiy shart-sharoitlarini tushunish uchun ibtidoiy jamiyatdan ikki asosiy bosqich: o'zlashtiruvchi xo'jalik va ishlab chiqaruvchi xo'jalik bosqichini ajratib olish juda muhim ahamiyatga ega. O'zlashtiruvchi xo'jalik (terib-termachlash, ovchilik, baliqchilik)dan ishlab chiqaruvchi xo'jalik (dehqonchilik, chorvachilik)ka o'tish neolit davriga to'g'ri kelib, bunga neolit inqilobi deyiladi. Bu davr taxminan miloddan avvalgi VII-II minginchi yillarga to'g'ri keladi. Neolit inqilobi va miloddan avvalgi VII-V rainginchi yillarda insoniyatning ishlab chiqaruvchi xo'jalikka o'tishi turli xalqlarda turlicha bo'lgan va chuqur oqibatlar keltirib chiqargan. Avvalo kishilarning yashashi va muvaffaqiyatli xo'jalik faoliyati uchun qulay mintaqalarda dastlabki o'troq dehqonchilik jamiyatlarining paydo bo'lganligini, shuningdek aholining soni va zichligi birdaniga o'sganligini ta'kidlash lozim. Dehqonchilik jamoalari o'sib borgan. Bu jarayon hammadan avval oila-urug' guruhlarining ajralib chiqishida namoyon bo'lgan. Yirik dehqonchilik-urug'chilik jamoalari hududlarida bir necha turar-joylar tashkil topishi mumkin edi. Ulardagi xo'jalik hayotining o'sishi va jonlanishi oqibatida shahar tipidagi turar-joylarning shakllanishi sodir bo'lgan. Vaqt o'tishi bilan oila-urug' guruhlarining ichki tashkiliy tuzilishi nurakkablashgan, ularning a'zolari yangi madaniy va ishlab chiqarish tilimlarini egallab olganlar, mehnat taqsimoti (dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik va hoka'zolar) boshlangan. Bularning hammasi jamoa a birgalikdagi ishlab chiqarish samaradorligining o'sishiga olib kelgan. Ishlab chiqaruvchi xo'jalik urug'chilik jamoalari a'zolarining nafaqat eng zarur ehtiyojlarini qondirgan, balki ortiqcha mahsulotning paydo bo'lishiga olib kelgan. Bu ortiqcha mahsulotlar dastlab urug'ning ichida yana qaytarib olish mumkin bo'lgan sharoitda ayirboshlangan. Lekin ular asta-sekin qabilalararo aloqalar doirasiga tushib, tovarga aylanib borgan. Tovar ishlab chiqarishning paydo bo'lishi o'z navbatida ortiqcha mahsulotning yanada o'sishiga, boylikning to'planishiga olib ...