Xalqaro havo huquqi

xalqaro havo huquqi Reja xalqaro havo huquqining kelib chiqishi va rivojlanishi xalqaro havo huquqi tushunchasi Davlatlarning o'z havo hududida to'la suverenitetlik tamoyili xalqaro havo kengligida uchish erkinligi tamoyili xalqaro fuqaro aviatsiyasi xavfsizligini ta'minlash tamoyili xalqaro havo qatnovini tartibga solishning asoslari xalqaro fuqarolik aviatsiyasi tashkiloti (IKAO) 1. xalqaro havo huquqining kelib chiqishi va rivojlanishi Hozirgi asr boshlarida xalqaro munosabatlarda xalqaro havo yo'llarini tartibga soluvchi huquqiy tamoyillar va normalar yo'q edi. Ular fan-texnika taraqqiyotining xalqaro huquqqa ta'siri natijasida yuzaga keldi. Turli davlatlar o'rtasida parvoz qilishga qobil havo kemalarining paydo bo'lishi har bir davlatning quruqlik va suvdagi hududi ustida havo kengligi huquqiy holatini belgilash va bunday uchishlarning tartibini ishlab chiqish zaruratini keltirib chiqardi. Aslini olganda barcha davlatlar davlat suverenitetini hurmatlash tamoyili, davlatlarning havo kengligi ustidan to'la va beistisno suverenitetiga ega, deb ko'rsatilgan. Shu tamoyil asosida 1920-1930 yillarda ko'pgina davlatlar o'z hududlari osmonidagi havo kengligining huquqiy rejimini belgilovchi maxsus qonunlar chiqardi. Bu sohada xalqaro huquqiy amaliyot, avvalo, davlatlararo (hukumatlararo), ikki tomonlama bitimlar tuzish yo'lidan bordi. Ularda bitim qatnashchisi bo'lmish davlatlar o'rtasidagi uchishlarga bo'lgan huquq qayd etildi, ular o'rtasida xalqaro havo yo'llaridagi yo'nalishlar belgilandi. Yo'lovchilar, yuk, pochta tashish uchun milliy samalyotsozlik korxonalari (masalan, O'zbekistonda - O'zbekiston Havo yo'llari, Fransiyada - Eyr-Frants) belgilandi. Shuningdek havo yo'li, shu jumladan, uchishlarni texnika va boshqa jihatlardan ta'minlash uchun foydalanayotgai bort hujjatlariga tegishli aniq qoidalar to'la ta'riflab berildi. Ikki tomonlama bitimlar fuqaro havo kemalarining davlatlar o'rtasida muttasil parvozlarni o'rnatishga ancha ta'sir ko'rsatib, xalqaro havo huquqini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Fuqaro aviatsiyasining xalqaro maydonga keng ko'lamda chiqib borishi, ko'pgina mamlakatlarni bog'lovchi muhim havo yo'llarining tashkil topishi, yo'lovchilar va yuklarning havo kemalarida tashishning barcha davlatlar uchun yagona xalqaro qoidalarini ishlab chiqish zaruriyatini ochiq oydin qilib qo'ydi. Ko'p tomonlama xalqaro shartnomalar shunday qoidalarni yuzaga keltirishning eng samarali vositasi bo'lib xizmat qildi. 1929 yiliyoq davlatlar xalqaro havo qatnoviga taalluqli ayrim qoidalarni bir normaga solish uchun Konvensiya (1929 yilda Varshava Konvensiyasi) ishlab chiqish va tuzish maqsadga muvofiq deb hisobladi. Bu Konvensiya uning Preambulasida to'g'ridan-to'g'ri aytilganideq «bir xil tartibda yuk tashish uchun to'lanadigan hujjatlarga nisbatan xalqaro havo qatnovi shartlarini hamda yuk tashuvchining mas'uliyatini tartibga solish» uchun yaratilgan edi. Davlatlarning xalqaro havo aloqalarida band bo'lgan fuqaro samolyotsozligining keyinchalik jadal rivojlanishi 1944 yilgi Chikago Konferensiyasida maqullangan xalqaro fuqaro aviatsiyasi to'g'risidagi Konvensiya tuzilishiga va xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti (IKAO) tuzilishiga olib keldi. 1944 yildagi Chikago Konvensiyasi, IKAO faoliyatining asosiy maqsadi shundan iborat ediki, ular «xalqaro fuqaro aviatsiyasi xavfsiz va zarur darajada rivojlana olishi va xalqaro havo transport aloqalari keng ...