Kiberxavfsizligining asosiy tushunchalari va uning mohiyati

Mavzu: Kiberxavfsizligining asosiy tushunchalari va uning mohiyati REJA 1. Xavfsizlik tushunchasi va uning turlari. 2. Tarmoqda axborot xavfsizligini ta'minlash asoslari, 3. Tarmoq xavfsizligiga qo'yiladigan talablar. 4. Tompyuter tarmoqlarida xavfsizlik tushunchasi, Xavfsizlik nima? Dictionary.com saytida Security so'zi: 1. Tahdid yoki xavfdan ozod; xavfsiz. 2. Shubhadan, havotirdan yoki qo'rquvdan holi; ishonish. 1997 yil 29 Avgustda O'zbekiston Respublikasining milliy xavsizligi konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida qonun qabul qilingan bo'lib, ushbu qonunga quyidagicha ta'rif berilgan: O'zbekiston Respublikasining milliy xavfsizligi deganda suverentetini ifodalovchi va hokimiyatning yagona manbai hisoblanuvchi ko'p millarli xalqning xavfsizligi tushiniladi. Xavfsizlikning turlari 1. Iqtisodiy xavfsizlik 2. Ijtimoiy xavfsizlik 3. Ichki siyosiy xavfsizlik 4. Ma'naviy xavfsizlik 5. Axborot xavfsizlik 6. Chegaraviy xavfsizlik 7. harbiy xavfsizlik 8. Ekologik xavfsizlik 9. xalqaro xavfsizlik Axborot xavfsizligi deb, ma'lumotlarni yo'qotish va o'zgartirishga yo'naltirilgan, tabiiy yoki sun'iy xossali, tasodifiy va qasddan qilingan ta'sirlardan va xar qanday tashuvchilardan axborotning himoyalanganligiga aytiladi. Axborot xavfsizligi Xavfsizlikning fundamental terminlari Konfidensiallik - Tizim ma'lumoti va axborotiga faqat vakolatga ega subyektlar foydalanishi mumkinligini ta'minlovchi qoidalar. - Mazkur qoidalar axborotni faqat qonuniy foydalanuvchilar tomonidan o'qilishini ta'minlaydi. Yaxlitlik (butunlik) - Ma'lumotni aniq va ishonchli ekanligiga ishonch hosil qilish. - YA'ni, axborotni ruxsat etilmagan o'zgartirishdan yoki yozish dan himoyalash. Foydalanuvchanlik - Ma'lumot, axborot va tizimdan foydalanishning mumkinligi. - Yani, ruxsat etilmagan bajarish dan himoyalash. Axborotning himoyasi deb, boshqarish va ishlab chiqarish faoliyatining axborot xavfsizligini ta'minlovchi va tashkilot axborot zaxiralarining yaxlitliligi, ishonchliligi, foydalanish osonligi va maxfiyligini ta'minlovchi qatiy reglamentlangan dinamik texnologik jarayonga aytiladi. Kiberxavfsizlik nima? Identifikatsiya-shaxsnikimdirdebdavoqilishjarayoni. Autentifikatsiya-foydalanuvchini(yokibirortomonni) tizimdan foydalanish uchun ruxsati mavjudligini aniqlash jarayoni. Masalan,foydalanuvchinishaxsiykompyuterdanfoydalanishjarayoniniolsak Avtorizatsiya-identifikatsiya, autentifikatsiya jarayonlaridan o'tgan foydalanuvchi uchun tizimda bajarishi mumkin bo'lgan amallarga ruxsat berish jarayonidir. Qisqa qilib aytganda Identifikatsiya-siz kimsiz? Autentifikatsiya-siz haqiqatdan ham sizmisiz? Avtorizatsiya-sizga buni bajarishga ruxsat bormi? ...