Algoritmik tillarning umumiy tavsifi va metalingvistik formulalar tili

Reja: EXMning «mashina tili» va uning imkoniyatlari Algoritmik tillar va ularning afzalliklari Algoritmik tillarning alfaviti, sintaksisi va semantikasi Algoritmik tillarga kiyosiy tavsifnoma Bekus-Naurning metalingvistik formulalar tili 1. EXMning «mashina tili» va uning imkoniyatlari Malumki EXMlari berilgan algoritmlarni formal bajaruvchi avtomat shisoblanadi, shuning uchun biror masalani EXMda yechishda unga mos algoritmni berish zarur. Algoritmni EXMga uzatishda esa uni maxsus «mashina tili»ga ugirib mashina kodida yozilgan programmaga aylantiriladi. Shu bilan bir katorda EXMning turli xil tiplari turlicha tillarga ega bo'ladi, yani biror EXM uchun yozilgan programma boshqa EXM uchun tushunarsiz bo'lishi mumkin. Shunday qilib, shar bir EXM fakat uzining «mashina tili»da yozilgan programmalarnigina tushunishi va bajarishi mumkin. Mashina kodida yozilgan programmalarning ko'rinish sifati juda kambaaldir, chunki bu programmalar fakat 0 va 1 larning maxsus ketma-ketligidan tashkil topadi. Bu esa mutaxassis bo'lmagan odamga tushunarsiz bo'lib, programma tuzishda nokulayliklar keltirib chikaradi. Aytib utilganlardan shuni xulosa qilish mumkinki, mashina tilidan foydalanish odam uchun uni kiziktirgan, yani yechishi lozim bo'lgan masalaning algoritmini ishlab chiqishda va yozishda juda katta qiyinchiliklar va muammolar tudiradi. 2. Algoritmik tillar va ularning afzalliklari yuqorida aytib utilgan qiyinchiliklarni bartaraf qilish, dasturchining ishini osonlashtirish va yaratilgan programmalarning ishonchlilik darajasini oshirish maqsadida yuqori darajadagi programmalash tillari yoki algoritmik tillar yaratilgan. Algoritmik tillarning mashina tillaridan asosiy farqlari sifatida kuyidagilarni ko'rsatish mumkin: mashina tili alfavitidan algoritmik til alfavitining o'ta kengligi - tuzilgan programma matnining ko'rinish sifatini keskin oshiradi; ishlatilishi mumkin bo'lgan amallar majmui mashina amallari majmuiga bolik emas; bajariladigan amallar odam uchun kulay ko'rinishda, yani amalda kabul qilingan matematik belgilashlarda beriladi; amallar operandlari uchun dasturchi tomonidan beriladigan shaxsiy ismlar kuyish mumkinligi; mashina uchun kuzda tutilgan ma'lumot tiplaridan tashqari yangi tiplar kiritish imkoniyati yaratilganligi. Shunday qilib, kaysidir manoda aytish mumkinki, algoritmik tillar mashina tiliga bolik emas. yuqorida aytilganlardan kelib chikkan sholda malum buldiki, algoritmik tilda yozilgan masala yechimining algoritmi turidan-turi EXMda bajarilishi mumkin emas ekan. Buning uchun esa, algoritm oldindan ishlatilayotgan EXMning mashina tiliga translyator (kompilyator yoki interpretator) yordamida ugirilishi lozim. Translyator - mashina tilida yozilgan maxsus programma bo'lib, uning asosiy maqsadi algoritmik tillarda yozilgan programma matnini EXM tiliga tarjima qilishdan iboratdir. Amalda programmalashda foydalanilayotgan algoritmik tillar o'z manosiga ko'ra algoritmni so'zli-formulali yozish uslubiga uxshab ketadi, yani malum bir kism ko'rsatmalar oddiy matematik formulalar, boshqa kismlar esa so'zlar yordamida ifodalanishi mumkin. Misol sifatida n va m natural sonlarning eng katta umumiy bo'luvchisi(EKUB)ni topish algoritmini ko'rib chikaylik: An, Bm deylik Agar AV bulsa 5-punktga, aks sholda 3-punktga ut. Agar AB bulsa A ning yangi qiymati deb A-V ni ...