Astrofizik tekshirish asboblari (optik, rentgen, radio, gamma teleskoplari)

Astrofizik tekshirish asboblari (optik, rentgen, radio, gamma teleskoplari) Reja: 1.Teleskopning asosiy ko'rsatkichlari. 2. Radio teleskop va uning asosiy ko'rsatkichlari. 3. Rentgen va gamma telaskoplari. Astrofizik tekshirishlar osmon yoritkichlarining xususiyatlarini e'htiborga olgan holda kuzatish asboblarini yaratishni talab e'tadi. Osmon yoritkichlari har xil yorug'likka e'ga. Quyoshning ko'rinma yulduz kattaligi m = -26m 8 bo'lsa tim korongi osmoning bir yoy minut kvadrat yuzasini m0 = 13m 50. Astrofizik kuzatishlarda asosan ishlatiladigan asboblar teleskoplar va nurlanish qabul qiluvchilardir.Bu asboblar davr talabiga asosan rivojlanib mukammallashib bormoqda. Teleskoplar turlari quyidagicha: Optik, radioteleskoplar, gamma, rentgen turli teleskoplardir. Bu teleskoplarning o'ziga xos yutuk va kamchiliklari, shuningdek xar biri uchun umumiy bo'lgan ko'rsatkichlari mavjuddir. Teleskoplar asosan qanday masalani xal qilinishiga qarab uning loyihasi chiziladi. Teleskopning asosiy maqsadi osmon yoritkichlaridan kelayotgan parallel nurlarni yig'ish va sifatli tasvir hosil qilishidir. Optik teleskoplarda nur yig'uvchi sifatida qabariq linza yoqi botiq ko'zgu olinadi. Refraktorning obyektivi bitta yoki bir nechta (4 tagacha) bo'lishi mumkin. Reflektorning nur yig'uvchi qismi bosh ko'zgu deyiladi . Uning optik o'qi va fokusi, fokal tekisligi mavjuddir. Agar fokal tekislikka fotoplastinka o'rnatilsa u holda yoritgichlar yoki obyektlarning suratini olish mumkin. Fokl tekislikdagi obyekt tasvirining kattaligi obyektivning fokus masofasiga bog'liq. Agar yoritgich burchak kattaligi α bo'lsa, u holda foksi F bo'lgan teleskopning foqal tekislikdagi chiziqli tasvirning kattaligi ℓ bilan belgilanib, quyidagicha aniqlanadi. ℓ=F tg α u tasvir masshtabini bildiradi. Uning o'hov birligi minut va sekundlarda ifodalanadi. A kichik bo'lgani uchun tangensi radian o'hovida o'lchash qulay yahni tg α = α 3438= α 206265 α burchak minut, sekundlara, maxrajda esa bir radianda minut va sekundlar soni keltirilgan Tasvirning kattaligi ℓ= F α 3438 yoqi ℓ= F α 206265 Tasvir masshtabi ; ℓ α =F3438 mmyoy.sekundi. yoqi ℓ α = F206265 mmyoy.sekundi. Agar α =1 bo'lsa ℓ= F3438 mm bo'ladi. M; Oy gardishining burchak kattaligi α =301 fokus masofasi F=100mm bo'lgan teleskopda oy tasvirining chiziqli kattaligi 9mm masshtabi 9mmey.min. teleskop obyektivining diametri D va fokus masofasi F uning asosiy ko'rsatkichi hisoblanadi . obyektiv diametri qancha katta bo'lsa teleskop shuncha ko'p nurlanish oqimi F yig'di. F=ES=π ED2 4 obyektivning diametrining fokus masofasiga nisbati A=D F teleskop aperturasi yok nisbiy tuynugi deb ataladi. Sirti ko'rinadigan yoritkichlarning (Oy , sayera) teleskop foqal tekisligidagi yoritilganligi E= (D F)2=A2 orqali aniqlanib A2 teleskopning optik kuchi deyiladi. Odatda nuqtaviy yorug'lik manbalari uchun teleskopning optik kuchi deyilganda A tushuniladi, chunki ularni yaqinlashtirish (kattalashtirish) foydasizdir. Agar A qancha kichik (0 ...