Astrofizik tekshirish asboblari. Quyosh

Astrofizik tekshirish asboblari. Quyosh teleskoplari Reja Gorizantal va vertikal quyosh teleskoplari. Fotogeliograf. Xromosfera teleskopi. Koronograf. Quyosh teleskoplarining optik kuchi A= DF =110 dan 130 teng bo'ladi. CHunki Quyoshdan keladigan yorug'lik etarli darajada kuchlidir. Bunday teleskopda tasvir masshtabi katta bo'lib, Quyosh yuzidagi mayda detallarni ko'rish imkonini beradi. SHuning uchun Quyoshni tekshirishda ishlatiladigan teleskoplar yordamida yigilgan nur tahlil qiluvchi asboblarga yunaltiriladi. Bu asboblar harakatsiz bo'lib, unga yo'naltirilgan nurlanish doimo bir xil bo'lishi kerak . Mahlumki, kun davomida kueshning ogish burchagi asta sekin ( ≈151sutka) uzgaradi va yil davomida e'sa (+ 230 261 ) (-230 261 ) uzgaradi. SHuning uchun olam uki atrofida aylantiriladigan yassi ko'zgu erdamida Kuesh yo'lining yo'nalishini uzgartirmagan holda saqlash mumkin va bu asbobni geleostat deyiladi. Geliostat olam uki atrofida soatiga 70 ,5 burchak tezlik bilan aylanuvchi yassi ko'zgudir. Bu ko'zgu ogish aylanasi bo'yicha xam aylanaladi, hamda teleskopning optik uki olam uki bo'ylab yunalgan bo'ladi. ko'zgudan nur bir xil yo'nalishda teleskop obyektiviga tushadi va uni yoritadi. Bunda kueshning tasviri optik uk atrofida aylanadi. Bu kamchilikni yo'qotishda ueleostatdan foydalaniladi. Ueleostat yassi ko'zgudan iborat bo'lib u olam ukiga parallel joylashtiriladi va u atrofida aylanadi. Kueshning yillik ogish burchagini o'zgarishiga moslab qo'shimcha yassi ko'zgu urnatiladi. Qo'shimcha ko'zgu va teleskopning obyektivi meridian tekisligiga urnatiladi. Bu teleskopning gorizantal kuesh teleskopi deyiladi. Qo'shimcha ko'zgu meridian bo'yicha urnatilib, uni uzunligi 3m bo'lgan temir yo'lda teleskop obyektivi tomon oldinga va orkaga siljitish mumkin. Minorasimon Quyosh teleskopiga urnatilgan qo'shimcha ko'zgu vertikal uk bo'ylab yuqoriga ko'tarish yoqi tushirish mumkin. Bu ko'zgu (ueleostat) meridian tekisligiga tik yo'nalishda urnatilgan temir yo'llar bo'ylab sharq va g'arbga siljiydi. Bu ueleostatga soat mexanizmi urnatilgan. Uning harakati shu mexanizmi yordamida boshqariladi. Gorizantal teleskop obyektivi ueleostatdan shimolda korongi bino ichida bo'ladi. Minorasimon teleskopning obyektivi minora tagida kuduk ichida joylashgan bo'ladi. Ulardan biri o'z FA Astronomiya institutida urnatilgan. Uning diametri D=44sm, F=1700cm . Kueshning oq nurda eki rangli shisha filthr orqali suratga olishda qo'llaniladigan teleskopni foto geliograf deyiladi. Uning obyektivi 2 ta ( yigivchi va sochuvchi ). Sochuvchi yiguvchidan oldinroq urnatiladi. F=- f1 f 2 d - ( f1 + f2 ) Fotogeliografning uzunligi ℓ= F - d (f1-d) d - ( f1 + f2 ) bilan aniqlanadi. Fotogeliografning ko'zgusidagi abberauiya 2ta yo'pka linza (menisk) erdamida bartaraf e'tiladi. Bu linzalar kabarik - botik bo'lib ular bosh ko'zgu fokusi oldiga urnatiladi. Kueshning xromosferasini kuzatish teleskopiga xromosfera teleskopi deyiladi. Bu asosan linzalar sistemasidan iboratdir ammo kuzatish manaxramatik nur orqali bo'lishi kerak. Bu maqsadga e'rishish uchun maxsus nur saralagichdan ...