Avtomatlashtirilgan kutubxona va axborot resurs markazi

Avtomatlashtirilgan kutubxona va axborot resurs markazi O'zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgan ilk kunlardan boshlab, kompyuter texnologiyasining yangi tizimlarini jamiyatimizda ish olib borayotgan korxona va tashkilotlarga, ta'lim sohasining barcha yo'nalishlariga olib kirishga katta etibor karatib kelmokda. Xurmatli yurtboshimiz I. A. Karimovning 2007-yilda Respublikamizning barcha sohalarida ish olib borayotgan kutubxonalarni Axborot resurs markaziga (ARM) aylantirish to'g'risidagi karoriga ko'ra barcha kutubxonalar ARM ga aylan-tirildi. Xar qanday mamlakatning ijtimoiy- iqtisodiy yuksalishi, xususan fan, ta'lim va madaniyat rivoji uchun asosiy shartlardan biri turli sohalarga oid zarur axborotlarni tezkorlik bilan olish imkoniyatiga bog'liqdir. Bu maqsadga erishishda kutubxonalar faoliyatini yangi axborot texnologiyalari bilan qurollantirish katta ahamiyat kasb etadi. ayniqsa kutubxona faoliyatining asosiy jarayonlari: axborotlarni yigish, ishlov berish, saqlash , kidirish va iste'molchiga yetkazib berishga zamonaviy telekommunikatsiya kanallari vositasida elektron texnologiyalarni qo'llash samarali natijalar beradi. XX asr oxirlaridan yuz bera boshlagan axborot inkilobi kutubxonalar faoliyatiga xam sezilarli ta'sir kursat-mokda. Bu ta'sir natijasida kutubxonalar borgan sari kuprok zamonaviy axborot texnologiyalari bilan ta'minlanib, axborot resuruslari markazlariga aylanib bormokda. Kutubxonalarda xizmat ko'rsatish turlari xam keskin kengaydi. Internet tarmogidan foydalanish axborot tahliliy materi-allarni jamlab berish, kutubxona katologlarining elektron ko'rinishi va tulik matnli ma'lumotlar bazalarini kitobxon-larga takdim etish shular jumlasidandir. Kerakli axborotlarni olish uchun yangi axborot texnologiya-laridan foydalanilganda manbalarni kidirib topish imkoniyati yuz marta oshadi. Telekommunikatsiya vositalarini qo'llash esa axborot manbaining qanday masofada turganidan katiy nazar, unga tezkorlik bilan ega bo'lish imkoniyatini yaratadi. Avtomatlashtirilgan kutubxona- bu shunday kutubxonaki, uning funksiyasi, ayniqsa kutubxona axborot xizmatini asosan avtomat-lashtirish, kompyuter, serverlar, tashkiliy- texnik vositalari, dasturiy komplekslar va telekommunikatsiya vositalari yordamida barcha ishlarni amalga oshirishdir. Zamonaviy avtomatlashtirilgan kutubxonalar yaratish katta mablag talab etadigan soha hisoblanadi. Avtomatlashtirilgan kutubxona tizimlarining rivoji axborot texnologiyalarining umumiy rivojini uzida tulik aks ettirishi kerak bo'ladi. Kutubxonalarni avtomatlashtirishga dastlab XX asrning 60- yillari o'rtalarida kirishildi. Kompyuterlarni kutubxonalar ishiga jalb qilish bibliografik ma'lumotlar bazasi va kutub-xona kataloglarini yaratishdan boshlandi. Bu ishlar maxsus kom-pyuterlar asosida bajarildi. Mashina ukiy oladigan (MARC) dastur yordamida kataloglarni va yagona katalog tarmogini yaratish bo'yicha dastlabki ishlar amalga oshirilgan. 1980 yillarda shaxsiy kompyuterlarning paydo bo'lishi bilan kutubxona xizmatlarini yaratish va ularni keng tadbiq qilish real holatga keldi. 1967 yilda AKSh dagi OGAYo kollejlari kutubxona markazi- Ohio College Librariya Center (OCLC) tashkil kilindi. Bundan maqsad- akademik universitetlarning kompyuter tizimlarini rivojlan-tirib, bibliografik resurslarni o'zaro almashtirishga imkon yaratish edi. OCLCning birinchi idorasi Ogayo davlat universi-tetining bosh kutubxonasida, birinchi kompyuterlashtirilgan zal esa mazkur universitet tadqiqotlar markazida tashkil kilindi. 1981 da korporatsiyaning rasmiy nomi OCLC to'g'ri murojaat qiluvchi kutubxona markazi deb uzgartirildi. Bugungi kunda OCLC 63 mamlakatdagi 2300 kutubxonaga ...