Internetda axborot izlash

E-mail va internetdan foydalanish Reja 1. Umumiy ma'lumotlar. 2. Izlovchi kataloglar. 3. Izlovchi ko'rsatkichlar. 4. Web hujjatlarni izlash usullari. 5. So'rovlar tili. 6. E-mail adreslarini izlash. Internetda eng mashhur izlovchi tizimlar, ularning ishlash tamoyili, afzalliklari va kamchiliklari, Internetda axborot qidirish usullarini egallash. WW foydalanuvchilar ixtiyoriga bir qancha hujjatlar to'plamini taqdim etadi. Shuning uchun foydalanuvchilar oldiga tarmoqda joylashgan hujjatlar orasidan uning o'zini qiziqtirgan hujjatlarni izlash masalasi doimo turadi. Ushbu masalani echish uchun izlovchi tizimlar qo'llaniladi. Izlovchi tizimlar maxsus - Web tugundan iborat. Foydalanuvchi izlovchi tizimga birlamchi Web sahifa mazmuni haqida ma'lumotlar beradi. Sistema talabga mos sahifalarga ishoralar ro'yxatini chiqaridi. Izlovchi tizimlarning ishi bir necha modellarga asoslangan. Izlovchi kataloglar va izlovchi ko'rsatkichlar 1. Izlovchi kataloglar. Izlovchi kataloglar katta bibliotekadagi tizimli katalogar tamoyili bo'yicha qurilgan. Izlovchi kataloglarga murojaat qilib, uni asosiy sahifasidan yirik keng mavzuli kategoriyalarning qisqa ro'yxatini topish mumkin. Masalan: «Ekonomika i predprinimatelstva», «Iqtisod va tadbirkorlik», «Biziness Ekonomy» Кategoriyalar ro'yxatidagi har bir yozuv - bu gipertimsoldir. Izlovchi katalogni navbatdagi sahifasini ochadi, unda ushbu bo'lim batafsilroq berilgan. Masalan: «Predprinimatelstvennoe pravo» ya'ni «Tadbirkorlik huquqi» mavzusi bo'yicha istemolchining huquqini himoyalash, «Reklama va marketing», «Elektron tijorat» va boshqalar aniqlanadi. Mavzuga kirishni davom ettirib,aniq Web - sahifalar ro'yxatiga etish mumkin Izlovchi kataloglarni berilgan mavzu bo'yicha birlamchi, referativ izlash uchun qo'llaniladi. Ular klassik, eng mazmunli resurslarni izlashni ta'minlaydi. Dunyoda izlovchi kataloglar soni nisbatan ko'p emas. Bu ularni ishlatishda ko'p mehnat talab etilishi bilan bog'liq (izlovchi kataloglar qo'lda yaratiladi). Dunyoda yirik izlovchi kataloglardan biri Yahoo katalogidir. Izlovchi ko'rsatkichlar Izlovchi ko'rsatkichlar unikal (takrorlanmas) maxsus axborotni izlashni ta'minlaydi. Izlovchi ko'rsatkichning asosiy ish tamoyili kalitli so'z (mavzuni tayanch atamalari va iboralari) bo'yicha Web-hujjatlarni izlashdan iborat. Foydalanuvchi izlanuvchi hujjatni kalitli so'zlar yordamida tavsiflaydi, so'ng izlashga vazifa beradi. Izlovchi tizim ma'lumotlar omborida saqlanadigan berilganlarni taqlil qilib, talabga mos Web sahifalar ro'yxatini chiqaradi. Giperishoratlar bilin birga topilgan hujjatlar haqida qisqa ma'lumotlar chiqariladi. Ular asosida foydalanuvchi o'ziga zarur resurslarni tanlab olishi mumkin. Natijaviy (yakuniy) ro'yhat filtrasiya va tabaqalashtirishga duchor bo'ladi. Veb-sahifani filtrasiyasi debdeb takrorlanuvchi timsollarni olib tashlash tushuniladi. Ro'yxatlarni tabaqalashtirishda yakuniy ro'yxatda maxsus tartib o'rnatiladi, ya'ni eng «foydali» (izlovchi tizim nuqtai nazaridan) timsollar ro'yxatni boshida, kam foydalisi esa ro'yhat oxirida keladi. Hozir jahonda 10 mingdan ortiq izlovchi ko'rsatkichlar mavjud. Chet elning eng mashhur izlovchi mashinasi Alta Vistadir. Rossiyada Aport, Rambler va Yandeks quvvati bo'yicha bir xil bo'lgan izlovchi ko'rsatkichlar ishlab turibdi Internetda ba'zi bir mashhur izlovchi tizimlar (search tools) Nomi URL- adres Tavsifi Rus tilida izlovchi tizimlar Aport http:ww.aport.ru Oddiy izlash amallarini bajarish uchun samaralidir. ...