Kompyuter texnikasi rivojlanishi tarixi

Kompyuter texnikasi rivojlanishi tarixi Eramizdan avvalgi 30 ming yil avval Arxeologik qazil-malardan topilgan tugunli arqonchalar, kemtilgan tayoqchalar va suyaklar o'sha davrda ajdodlarimiz ћisob-lashlarni bajarishda mana shunday vosi-talardan foydalan-ganliklarini isbotlaydi. Eramizdan avvalgi VI-V asrlar Egey dengizidagi Salamin orollaridan topilgan taxtacha «Salamin doskasi» deb nomlangan. Bunday asbob qadimgi Gretsiyada «Abak» nomi bilan mashxur bo'lgan. Abak yulakchalaridagi toshchalar yordamida oddiy hisoblashlar bajarilgan. Rimliklar keyinchalik marmar toshli doska shak-lidagiabak nusxasini yaratib, undan foydalanishgan. Eramizdan avvalgi IV asr Aristotel (yer.avv. 384-322 yillar) uzining Toifalar, Dastlabki taћlil, Ikkinchi taћlil nomli asarlarida inson fikrlashi, ongi va tafakkurini taћlil qilib, logika soћasining fikr yuritish bo'limiga asos soldi. «Suan-pan» nomli Xitoy cho'tlari Cho't ikki qismdan iborat bo'lib, asosiy qismida 5 ta soqqa, ikkinchi qismida 3 ta soqqa joylashtirilgan. O'sha vaqtlarda Xitoyda 5 lik sanoq sistemasida ћisoblashlar bajarilgan. Rus cho'tlari Qadimgi Rusda ћam ћisoblashlarni bajarishda soqqachalardan foydalanishgan. XIV asrga kelib soqqachalar simlarga o'rnatilib, mashћur rus cho'tlari yaratilgan. IX asr Ћind olimlari matematikada birinchi bo'lib pozitsion sanoq sistemasini joriy etib, unda nol sonini kiritishgan. Yani sondagi bo'sh pozitsiyani doirasimon belgi - nol bilan belgilashgan. Arablarda ushbu raqam «sifr» nomi bilan atalgan. Zamonaviy «nol» soni lotincha «nihil» so'zidan kelib chiqqan. Muћammad Musa al-Xorazmiy 850 yillarda atoqli o'zbek olimi, matematik Muћammad ibn Musa al-Ћorazmiy o'nlik sanoq sistemasida arifmetik amallarni bajarishning umumiy qoidalarini « al-Jabr» kitobida yozib qoldirgan. Al-Ћorazmiyning yana boshqa bir kitobida Ћind arifmetikasi ћaqida batafsil ma'lumotlar yozilgan. Uch yuz yildan so'ng ushbu kitoblar lotin tiliga tarjima qilingan. Shu tariqa Yevropadavlatlarida uning qoidalari keng joriy etilgan. «Algoritm» so'zi al-Ћorazmiy nomi bilan bevosita bog'liq. XV asr oxiri XVI asr boshlari Leonardo da Vinchi (1452-1519) 13-razryadli yig'in-dini ћisoblash mashi-nasini ixtiro qildi. Unda o'n tishli g'ildi-rakdan foydalandi. Leonardo da Vinchi mashinasi 1969 yilda AQSH ning IBM firmasi Leonardo da Vinchi-ning ћisoblash mashi-nasini uning chizma-sxemalari asosida tiklab, reklama maqsadida sotuvga chiqargan. Shotlandiyalik matematik Djon Neper (1550-1617 ) Birinchi bo'lib logarifmlar qiymatlarining jdadvalini yaratgan. Ushbu qiymatlarni «Neper» tayoqchalari orqali bilib olish mumkin bo'lgan. Neper tayokchalari Vilgelm Shikkard (1592-1636) Sharqshunos, matematik, Tyubin universiteti professori. O'z do'sti Iogann Keplerga yozgan xatida ћisoblash mashinasining modelini tavsiflab beradi. Bu ilk bor yaratilgan mexangik ћisoblash mashinasida qo'shish, ayirish amallari bajarilgan. Ћozirgi paytda uning chizmasi bo'yicha ishlaydigan modeli yaratilgan. Shikkard mashinasi fransuz matematigi Blez Paskal (1623-1662) Soliq inspektori bo'lgan otasining ћisob-kitob ishlarini engilashtirish maqsadida o'nlik sonlarni qo'shish amalini baja-ruvchi tishli g'ildirak-lardan tashkil topgan mashinasini yaratgan. Paskal mashinasining Parij muzeyidagi eksponati 1654 yil Ingliz ixtirochilari Robert Bissakar, va unga bog'liq bo'lmagan ћolda 1657 yilda ...