Protsedura - operatorlar

Protsedura - operatorlar Reja: Protsedura va funksiya haqida umumiy ma'lumotlar; Parametrsiz protseduralar; Parametrli protseduralar Protsedura va funksiya haqida umumiy ma'lumotlar Programma tuzish jarayonida, uning turli joylarida manosiga ko'ra bir xil, mustaqil xarakterga ega bo'lgan va echilayotgan asosiy masalaning biror kismini xal qilishni o'z buyniga olgan murakkab algoritmdan bir necha marotaba foydalanishga to'g'ri keladi. Masalan, matritsalarni ko'paytirish, matritsani vektorga ko'paytirish, chiziqsiz tenglamani yechish, chiziqli algebraik tenglamalar sistemasini yechish, faktorial hisoblash, yig'indi hisoblash va xokazo kabi masalalarni xal qilish algoritlari juda xam ko'p masalalarni yechishning bosh algoritmlarida qayta-qayta, turli boshlang'ich ma'lumotlar bilan katnashishi mumkin. Bunday xollarda, malakali dasturchi programma matnini ixchamlashtirish, programmaning ishonchlilik darajasini oshirish, programmani taxrirlash (otladka) ni tezlashtirish va programmaning umumiyligini (universalligini) ta'minlash uchun protsedura va funksiyalardan kengrok foydalanib, mukammal programma yaratishga harakat qiladi. Protsedura va funksiyalar mustaqil programmali obyektlar hisoblanadi. Bu mustaqil programmali obyektni dasturchi o'z xoxishiga va undan olinadigan natijalariga ko'ra protsedura yoki funksiya ko'rinishida aniklashi mumkin. Odatda olinadigan natija yagona qiymatli bulsa funksiyadan, olinadigan natijalar soni bir nechta bulsa protseduradan foydalanish maqsadga muvofikdir. Protsedurani yozish strukturasi xuddi asosiy programma strukturasi kabi bo'lib, fakat sarlavxalari bilangina farq qiladi xolos: procedure (); label ; const ; type ; var ; ; begin end; Protseduralar va funksiyalarni aniqlash asosiy programmaning var (o'zgaruvchilarning tiplarini elon qilish) bo'limida bajariladi. Protseduradan programmada foydalanish uchun uning ismi va faktik parametrlar ruyxati yoziladi. Shunda protsedura uziga belgilangan ishni bajarib, uzining faktik parametrlari orqali asosiy programmaga o'z natijasini beradi. Protseduraning eloni va unga murojaat qilishni keyinchalik kuriladigan misollar orqali uzlashtirib olamiz. 2. Parametrsiz protseduralar yuqorida aytib utganimizdek, protsedura hisoblab bergan natijalar uning faktik parametrlari orqali asosiy programmaga uzatiladi. Lekin, ayrim paytlarda protsedura parametrsiz xam bo'lishi mumkin. Bu holda asosiy programmaning barcha parametrlari protsedura parametrlari rolini bajaradi. Parametrsiz protsedurada xam protseduraning barcha bo'limlari saqlanib koladi, fakat parametrlar ruyxatigina katnashmaydi. Protseduralarni aniqlash va ulardan foydalanishni quyidagi misol ustida ko'rib chikaylik: Misol: u kmax (x k y, x * y), v k max ( 0.5, u) - berilgan x va y haqiqiy sonlardan foydalanib u va v qiymatlarni aniqlash. bu yerda x, u - qiymatlari kiritiladigan haqiqiy tipli o'zgaruvchilar. 1. Masalani yechish programmasining protseduradan foydalanmay tuzilgan xoli: Program max; var x, y, u, v: real; a, b, s: real; begin x, u - miqdorlarni kiritish; readln (x,y); a:k x ky; b:k x*y; if a b then S:k ...