Relyatsion MBBTning umumiy ta'rifi

Relyatsion MBBTning umumiy ta'rifi Reja: Relyatsion model: asosiy tushunchalar. ma'lumotlar bazasi. ma'lumotlarning mustaqilligi. Relyatsion model ma'lumotlarining tuzilmalari Relyatsion model: asosiy tushunchalar Relyatsion jadval-munosabat. 5.1.-rasmda R relyatsion jadval munosabatining ko'rinishi berilgan. R munosabat (relyatsion jadval)ning formal ta'rifi uning domenlari Di (ustunlari), kortejlari Ki (satrlari) haqidagi tushunchaga tayanadi. Ko'plab domenlarDi belgilangan R munosabat deb, D1( D2( D3 Dn domenlarini dekart (bevosita) ishlab chiqaruvchi ko'plikka aytiladi. Jadval-munosabat (5.1.-rasm) ma'lumotlar tarkibiy qismi atributlar (A1, A2, ) nomiga ega bo'lgan ustunlarni o'z ichiga olgan d atributlarning mazmuni jadvalning asosiy qismida joylashgan bo'lib satrlar va ustunlarni tashkil qiladi. Bir ustunda atributlar mazmunining ko'pligi domen Di ni hosil qiladi. Bir satrda atributlar mazmunining ko'pligi bir kortej Kj ni hosil qiladi. R munosabat ko'plab tartibga solingan kortejlar orqali hosil bo'ladi: R q K j, j q 1-m Kj q d1j, d2j,dnj n - munosabat domenlarining soni; munosabatlarning ko'lamini belgilaydi. j - kortej nomeri; R munosabat q K1, K2 Atributlar (ustunlar) nomi D1 D2 D3 D4 D5 D6 rasm. R - relyatsion jadval munosabatning tasviri k - munosabatdagi kortejlarning umumiy soni bo'lib, munosabat koordinata soni deyiladi. Jadval-munosabatning kaliti. Kortejlar jadval-munosabat ichida takrorlanmasligi zarur va ular tegishlicha yagona identifikator - dastlabki (birlamchi) kalitga ega bo'lishi kerak. Dastlabki (birlamchi) kalit atributdan tashkil topgan bo'lsa oddiy, bir necha atributdan tashkil topganda esa turli tarkibli deb ataladi. Munosabatda dastlabki kalitdan tashqari ikkilamchi kalit ham bo'lishi mumkin. Ikkilamchi kalit - mazmuni turli satr - kortejlarda takrorlanishi mumkin bo'lgan kalitdir. Ular bo'yicha ikkinchi kalitning bir xil mazmuni satrlar guruhi izlab topiladi. Satrlar ustunlardan farqliroq o'z nomlariga ega emas, ularning jadvalda joylashish tartibi aniqlanmagan va satrlar soni mantiqan chegaralanmagan bo'ladi. Satrni tartib raqamiga ko'ra tanlab olib bo'lmaydi. Faylda har bir satr o'z raqamiga ega bo'lsa ham, bu narsa satrni tavsiflamaydi. Bu raqam satr jadvaldan olib tashlanganda o'zgaradi. Mantiqan satrlar o'rtasida ―birinchi‖ va ―oxirgi‖ degan tushuncha yo'q. Relyatsion tizimlarning qo'llanilishi murakkab navigatsiya zaruriyatni bartaraf qildi. Chunki ma'lumotlar endi bir fayl ko'rinishida emas, balki mustaqil naborlar asosida tuzilib, ma'lumotlarni tanlab olish uchun amaliy to'plamlar nazariyasi - relyatsion algebra amallari qo'llaniladi. Jadvalning har bir satrini bir manoli nomlovchilari bo'lgan ustun yoki ustunlar to'plami relyatsion model jadvalida mavjud bo'lishi kerak. Ushbu ustun yoki ustunlar to'plami jadvalning birlamchi kaliti deb ataladi(5.2.-rasm.). Agar jadval birlamchi kalitning unikalligi talablarini qanoatlantirsa, u holda munosabat mavjud deyiladi. Relyatsion modellarda barcha jadvallar munosabatlarga o'zgartirilgan bo'lishi kerak. Relyatsion model munosabatlari bir- biri bilan bog'langan bo'ladi. Bog'lanishlar tashqi kalitlar bilan ta'minlanadi. Tashqi kalit - boshqa munosabatning ...