Optik aloqa tizimlarida qo'llaniladigan optik tolalarning standartlari

Muhammad AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI TELEKOMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI VA KASB TA'LIMI FAKULTETI OPTIK ALOQA TIZIMLARI FANIDAN MUSTAQIL ISH Optik aloqa tizimlarida qo'llaniladigan optik tolalarning standartlari. Reja: Optik aloqatizimlarida yorug'lik uzatkichlar. Optik tolaturlari va standartlari. Bir modali vako'p modali optik tolalar. Optik aloqa tizimlari da yorug'lik uzatkichlar Optik yorug'lik uzatkichlarning tavsiflari qisman aloqa tizimining sifatini aniqlaydi. Shuning uchun TOATni loyihalashtirishda nurlanish tarqaladigan uzatuvchi muhit - optik yorug'lik uzatkichlarning tavsiflarini hisobga olish kerak. TOATda maxsus optik yorug'lik uzatkichlar - optik tolalar (OT) qo'llaniladi. Kichik so'nish koeffitsiyentiga ega bo'lgan optik yorug'lik uzatkichlar asosida optik signallarni uzoq masofalarga uzatishni ta'minlovchi optik kabellar yaratilgan. Yorug'lik nurining faqatgina o'zak bo'ylab tarqahshini ta'minlash uchun (1-rasm) quyidagi shart bajarilishi kerak: bunda: n1,n2n3n0, n1-o'zakningsindirishko'rsatkichi; n2,n3-qobiqlarningsindirishko'rsatkichlari; n0- tashqi muhitning sindirish ko'rsatkichi Optikyorug'likuzatkichlarningsindirishko'rsatkichi: n = bundaE.M-mosravishdanisbiydielektrikvamagnito'tkazuvchanlik. Yokisindirishko'rsatkichin,yorug'likningvakuumdagitezligini(c)materialdagi yorug'lik tezligiga (cm) nisbati orqali ifodalanadi: n = ccm Harxilmoddalardanyorug'likturlitezliklardatarqaladi.1-jadvaldaturlimoddalarning sindirish ko'rsatkichlari va yorug'likning tarqalish tezliklari keltirilgan. OTningtarkibiyqismlaritasvirlangan.OTuchunasosiymaterialjudatozavatiniqkvars shishasi, kremniy ikki oksidi (Si02) hisoblanadi. Agar dengiz suvi shunchalik tiniq bo'lsa, u holda Tinch okeanida joylashgan 33,177 futli Mariana cho'kmasining eng chuqur joyini ko'rish mumkin bo'lardi . O'zak va qobiqning kerakli sindirish ko'rsatkichlarini olish uchun kvars shishasiga qo'shimchalar qo'shiladi. Masalan; germaniy va fosfor sindirish ko'rsatkichini oshiradi, bor va ftor esa aksincha uni kamaytiradi. Tolaningqo'shimchaqobiqlarihimoyaqobig'ihisoblanadi. 2-rasm:Optiktolaningtuzilishi. Optiktolaturlarivastandartlari. To'lqin uzunligiga nisbatan o'zak diametriga bog'liq ravishda optik tolalar bir modali va ko'p modaliga bo'linadi. Bir modali optik tolalarda ko'pincha o'zak diametri 7 -10 mkm (3-a rasm), ko'p modali optik tolalarda esa 50 - 62,5 mkm (3-b rasm) bo'ladi. Ikkala turda qobiq diametri 125 mkm ni tashkil etadi. Amaliyotda ko'p modali vabirmodalioptiktoladiametrlariningboshqaqiymatlarihammavjud.Birmodalioptik toladan faqat bir moda (yorug'lik tashuvchi) uzatiladi. Ko'p modali optik toladan esa apertura burchagi doirasida tolaga turli burchaklar ostida kiritiladigan bir necha yuzlab ruxsat etilgan modalarni bir vaqtda uzatish mumkin. Barcha ruxsat etilgan modalar turli tarqalish yo'nalishi va vaqtiga ega. Ko'pmodalioptiktolalarsindirishko'rsatkichiko'rinishibo'yichapog'onali(4-arasm )vagradiyent(4-brasm)tolalargabo'linadi. Pog'onali sindirish ko'rsatkichli ko'p modali optik tolalar ikki muhit chegarasida sindirishko'rsatkichlariningkeskin(pog'onako'rinishida)o'zgarishi(n1dann2ga)bilan xarakterlanadi. Pog'onali sindirish ko'rsatkichli optik tolalar o'tkazish polosasini chegaralaydi, lekin gradiyent sindirish ko'rsatkichli optik tolalarga nisbatan arzon hisoblanadi. Gradiyentsindirishko'rsatkichliko'pmodalioptiktolalarningengasosiykamchiligi ularning qimmatliligi va ishlab chiqarishning murakkabligidir. Ko'p modali optik tolalarda modalararo dispersiya o 'tkazish polosasi va aloqa masofasini chegaralaydi. Shuning uchun ko'p modali optik tolalar, asosan, lokal tarmoqlarda va nisbatan past tezlikli raqamli TOAT signallarini uzatishda ishlatiladi. Birmodalivako'pmodalioptiktolalar Birmodalioptiktolalardanmagistralaloqatarmoqlaridafoydalaniladi.Chunkibir modali optik tolalarda modalararo dispersiya yuzagakelmaydi,shuning uchun signallar ko'p modali rejimga qaraganda kam buzilish bilan uzatiladi. Ya'ni, bir modali optik tolalardanfoydalanisho'tkazishqobiliyatinioshiradi,lekinuzatuvchiqismdabirmuncha qimmat bo'lgan lazer diodlardan foydalanish talab etiladi. -rasm.Birmodali(a)vako'pmodali(b)optiktolalarningko'ndalangkesimi. -rasm.Pog'onali(a)vagradiyentli(b)ko'pmodalioptiktolalamingtuzilishiva sindirish ko'rsatkichi ko'rinishlari. ...