Ma'lumotlar bazasi modellari

REJA Ma'lumot modeli tushunchasi. Ierarxik (shajara) ma'lumot modeli. Tarmoqli ma'lumot modeli. Мохият-алоқа модели Ma'lumot modeli tushunchasi. Zamonaviy MBBT lari datalogik bosqichda xilma-xil ma'lumotlar bazasi bilan ishlashni ta'minlaydi. Hozirgi kunda eng ko'p o'rganilgan va keng ishlatiladigan ma'lumot modellari mavjud. Ma'lumot modeli bu ma'lumotlar bazasini ma'lumot elementlari to'plami orasidagi bog'lanish strukturalarini tasvirlovchi umumiy sxemadir. Ma'lumot modelini 3 ta kerakli komponentasi mavjud: Mavjud bo'lgan ma'lumot strukturalarini aniqlash vositalari majmuasi; Ma'lumotlarni qidirish va takomillashtirish uchun MB xolatiga qo'llaniladigan amallar to'plami. Oshkor holda MB holatini aniqlovchi va bir butunligini ta'minlovchi vositalar to'plami. 29.03.25 Hozirgi kunda ma'lumotlar bazasida 3 ta ma'lumot modeli ko'p ishlatiladi: Ma'lumotlar bazasi modellari 29.03.25 Ierarxik modellar. Ierarxik modellarda yozuvlar daraxtsimon strukturali ko'rinishda bo'ladi. MBBTlardan ba'zi birlari faqat ierarxik tuzilishga ega bo'lganlari bilan ishlatiladi. Ierarxik tuzilishli ma'lumotlar sodda yaratiladi. Bu ko'pincha tadbiqlarda qulay, lekin ma'lumotlarni ko'plari daraxtsimon strukturali bog'lanish tabiatiga ega emas. Ierarxik modelda ma'lumotlar strukturasi daraxtsimon formada bo'ladi. Eng yuqori satxda bitta ob'yekt bo'lib u ildiz deb nomlanadi. Ushbu ob'yekt ikkinchi satx ob'yektlari bilan bog'lanadi. Ikkinchi satx ob'yektlari faqat uchinchi satx ob'yektlari bilan bog'lanadi 29.03.25 29.03.25 Tarmoq ma'lumotlar modeli Agar munosabatdagi joriy element bir necha berilgan elementga ega bo'lsa, bunday bog'lanishlarni ierarxik strukturalar bilan tavsiflab bo'lmaydi. Bunday tuzilmalar tarmoqli graflar bilan tavsiflanadi. Tarmoqli strukturalarda element ixtiyoriy boshqa element bilan boglanishi mumkin. Ya'ni, tarmoqli bir necha kichkina ob'ektlardan to'plangan yirik ob'ekt deb qarash mumkin. Ushbu chizmada boglanishlarni tarmoqli modelda tasvirlanishi keltirilgan. 29.03.25 Tarmoqli MB turida ma'lumotlar bilan quyidagi ishlarni bajarish mumkin. MB yozuvlarini qidirish Yangi yozuvni yaratish Joriy yozuvni olib tashlash Joriy yozuvni tiklash Yozuvni bog'lanishga qo'shish Yozuvni boglanishdan olib tashlash Bog'lanishlarni o'zgartirish 29.03.25 Relyatsion model Relyatsion modelda ma'lumotlar jadval ko'rinishida taqdim etiladi Jadval qatorlari - ma'lumotlar, ustunlari esa alohida maydonlar hisoblanadi. 29.03.25 Relyatsion ma'lumotlar bazasi Relyasion MB - o'zaro bog'langan jadvallardan iborat. Har bir jadval bir turdagi ob'ektlar to'g'risida ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Barcha shunday jadvallar to'plami MB tashkil etadi. MB tashkil etuvchi jadvallar tashqi xotira kataloglarida fayl ko'rinishida joylashadi va bu fayllarni boshqa xujjatlar kabi ko'chirishimiz mumkin. Ammo MB jadvallari boshqa hujjatlarga qaraganda ko'p foydalanuvchili ma'lumotlarga murojat qilish rejimini tashkil etadi. 29.03.25 PS - predmet soha; ILM - infologik model; DLM - datalogik model; MFM - ma'lumotlarni fizik modeli; AT - axborot tizimi; 29.03.25 Infologik model diagrammasini qurish 29.03.25 29.03.25 Nazorat savollari Ma'lumot baza modeli nima Ierarxik (shajara) modeli ma'lumot modeli va uning asosiy xarakteristikalari Tarmoqli model ma'lumot va uning asosiy xarakteristikalari Mashqlar. Ierarxik modelga misol ketiring va uni sxemasini chizing. ...