Boshqarish nazariyasi elementlari [info-referat]

Boshqarish nazariyasi elementlari Reja: Тayanch so'z va iboralar: Jamiyat taraqqiy etgan sari boshqariladigan obyektlar soni ko'payib, boshqarish muammolari murakkablashib boradi. Murak-kab mashina va dastgohlar, korxona va muassasalar, hatto odamning o'zi ham, jamiyat ham boshqarish obyekti hisoblanadi. Bunday obyekt-larni kibernetikada murakkab dinamik (harakatdagi) tizimlar deb ataladirAna shunday tizimlarni boshqarishga oid umumiy qonunlarni o'rganish, odam qo'liga boshqarish sirlari kalitini topib berish hozirgi kunda eng dolzarb masalalardan biriga aylandi. Natijada boshqarish fani, ya'ni kibernetika paydo bo'ldi. Kibernetika yunoncha so'z bo'lib, o'zbek tilida darg'a, ya'ni kema boshqaruvchi degan ma'noni anglatadivBoshqarish haqida-gi fanning endilikda kibernetika deb atalashi ham ana shundan. Hozirgi zamon kibernetikasining paydo bo'lishi Amerika olimi Norbert Viner (1894-1964) nomi bilan bog'liq. Norbert Viner texnik tizimlarda ham, jonli tizimlarda ham axborotlarni boshqarish qonunlari mavjud degan fikrga keladi va 1948- yilda chop etilgan Kibernetika yoki jonzot va mashinalarda boshqarish hamda aloqa kitobi bilan bufanga asos solgan. Jonli organizmni boshqarish sohasidagi muhim kashfryotlar sizga ma'lum. Mashina mexanizmlarining harakati asosida mexanika qonunlari yotadi. Demak, bir tomondan har xil tizimlar (tabiat, xalq xo'jaligi, jonli organizm, mashina, mexanizmlar va h.k.) o'ziga xos qonunlarga asosan harakatda bo'ladi, ya'ni har qaysi tizimning o'ziga xos harakat qonunlari bor. Bu tizimlarning har qaysisiga xos qonunlarni fizika, matematika, kimyo, biologiya, meditsina, siyosat, iqtisodiyot kabi mustaqil fanlar o'rganadi. Ikkinchi tomondan, kibernetika fani barcha tizimlarda boshqarish jarayonlarini o'rganishni o'z zimmasoladi. lshlab chiqarish kuchlari yuksak taraqqiy etgan jamiyatda faqat jismoniy mehnatgina emas, balki miya vazifalarini ham avtomat-lashtirish zaruriyati tug'ildi. Chunki bunday jamiyatda axborot miqdori ishlab chiqarish kuchlariga nisbatan yuqori darajada ko'payadi. Natijada, eski usullar bu qadar ko'p axborotni yig'ish va qayta ishlashni ta'minlashga imkon bermaydi. Shu sababli XX asr o'rtalarida kibernetika fani hamda axborotni qayta ishlash quroli boigan elektron hisoblash mashinalari dunyoga keldi. Hozirgi kunda kibernetikaning nazariy asoslari yaratilmoqda va ularni xalq xo'jaligida, fan-texnikada, ta'lim sohalarida qo'llash ishlari olib borilmoqda, elektron hisoblash mashinalari kun sayin takomillash tirilmoqda. iKibernetikaning asosiy tushunchalaridan biri axborotdir.^Havo bo'lmasa, odam yashay olmaydi, energiyasiz zavod ishlamaydi, ax-borotsiz boshqarish bo'lmaydi. Boshqarish uchun axborot yig'ish, uni aloqa kanallarida bir joydan ikkinchi joyga yetkazib berish, qayta ishlash kerak.^Kibernetikada sezgi a'zolari (quloq, ko'z, og'iz, teri) yordamida bevosita yoki asboblar vositasida qabo'l qilingan har qanday ma'lumotga axborot sifatida qaraladit^ Kibernetika jonli tabiat, jamiyat va ishlab chiqarishda hosil bo'la-digan jarayonlarni o'rganib, ularni ishlab chiqilgan maqsad va vazifalarga mos holda boshqarishni ta'minlaydi. Kibernetikaning o'ziga xos xususiyatlaridan biri uning turli muhit, sharoit va odam faoliyatining turli sohalarida bo'ladigan jarayonlarni boshqarish asosida yotuvchi qonuniyatlarning umumiyligiga asoslanganligidir. Kibernetikani nazaridan barcha jarayonlar boshqarish obyektlaridan iborat ...