Intelektual tizimlar | Sun'iy intelekt tushunchasi

INTYeLLYeKTUAL TIZIMLAR. SUN'IY INTYeLLYeKTUAL TUShUNChASI. EKSPYeRT TIZIMLAR VA ULARNING KLASSIFIKATSIYASI. EKSPYeRT TIZIMINI IShLAB chiqish KLASSIFIKATSIYASI. EKSPYeRT TIZIMLARNI IShLAB chiqish TYeXNOLOGIYaSI. Reja: Ekspert tizimlar ETlarning umumiy ta'rifi ETning tuzilishi va foydalanish usullari Ekspert tizimlarining instrumental vositalari tasnifi ETlarda bilimlarni tashkil qilish.ETlarning turlari Ekspert tizimlari tomonidan echiladigan vazifalarning turlari Ekspert tizimlar Sunggi un yilliklar davomida sun'iy bilim (SB) bo'yicha tadqiqotlar doirasida mustaqil yo'nalish-ekspert tizimlar (ET) yoki bilimlar injeneriyasi shakllanadi. Bu yo'nalishning vazifasiga kishilar-ekspertlar uchun qiyin bo'lgan vazifalarni yechish uchun bilimlar va xulosalar tadbirlaridan foydalanuvchi dasturlarni tadqiqot qilish va ishlab chiqarish kiridi. ET umumiy belgilanishdagi tizimlariga kirishi mumkin, ular nafaqat berilgan tadbirlarni bajaradi, balki izlanish usullari asosida yangi, aniq vazifalarni xal qilish tadbirlarini belgilaydigan va foydalanadi. ETga foydalanuvchilarning juda katta kizikishi, xech bo'lmaganda uch sababdan kelib chikkan. Birinchidan, ular shakllantirilmagan muammo sohalardan vazifalarning keng doirasini yechimga, yaqin vaqtlargacha hisoblash texnikasi uchun kam kiriladigan deb hisoblangan kullanishlarga karatiladi. Ikkinchidan, ET yordamida dasturlashni bilmaydigan mutaxassislar uzlarini kiziktirgan dasturlarni mustaqil ishlab chiqishlari mumkin, bu hisoblash texnikasidan foydalanish sohasini keskin kengaytirishga imkon beradi. Uchinchidan, ET amaliy vazifalarni xal qilishda ular bilan qurollanmagan kishilar-ekspertlar imkoniyatlaridan qolishmaydigan, bazida esa ustunlik qiluvchi natijalarga erishdilar. hozirgi vaqtda ET inson faoliyatini turli sohalarida kullanib kelmokda. ET integral mikrochizmalarni loyihalashtirish, nosozliklarni kadrlashda, harbiy sohalarda va loyihalashtirishni avtomatlashtirishda keng kullaniladi: Integral mikrochizgichlarni loyihalatirishda mehnat unumdorligini 3-6 marta (NEC firmasining ma'lumotlari bo'yicha) oshirishga; bunda bazi bir operatsiyalarni bajarilishi 10-15 marta tezlashadi; qurilmalardagi nosozliklarni kidirishni 5-10 marta tezlashtirishga; dasturlarning ish unumdorligini 5 marta oshirishga (Toshiba firmasining ma'lumotiga ko'ra); Kasbiy tayyorgarlikda 8-12 marta qisqartirishga (sifatni yukotmasdan). hozirgi vaqtda quyidagi kullanishlar uchun ET ishlab chiqish olib borilmokda: milliy va xalqaro janjallarni oldindan ogoxlantirish va kelishtirish karorlarini izlash; inqirozli vaziyatlarda optimal karorlar kabul qilish; huquq-tartibni himoyalash; qonunchilik; ta'lim; resurslarni rejalashtirish va taksimlash; tashkiliy boshqaruv tizimlari (vazirlar maxkamasi, hokimiyat, muassasa) va xoka'zolar. ETni tadqiq qilish rivojlangan davlatlarni axborotlashtirish bo'yicha dasturlarining asosini tashkil qiladi.Bu dasturlarni amalga oshirish uchun juda katta mablaglar ajratilgan, masalan, 10 yillik strategik kompyuter dasturi (SKD) ga, AKSh 1,6 mlrd.dollar ajratishni rejalashtirgan, Espitga esa Yevropaiqtisodiy xamdustligi-taxminan 1,94 mlrd. dollarni belgilagan. ko'rsatilgan dasturlar bajarilib borgani sari ularga kizikish usmokda. AKShda SKDga mablag ajratish uzgarmagan, ammo (kabul qilingan yangi dasturlar va xususiy firmalarning xarajatlari xam hisobga olinganda) fakat 1987 yilda ETga xarajatlar 1 mlrd. dollardan kuprokni tashkil kilgan. Ishlab chiqishda ko'p xarajatga qaramay, ET katta daromad keltiradi. Masalan, DEFT (ShM firmasining EXM uchun yirik diskovodlarini tekshirish)ETdan yillik daromad 12 mln.dollarni tashkil qiladi (tizimning boshlang'ich qiymati 100 ming dollar), XCON ...