O'ndiris ha'm onin' tu'rleri

O'ZBEKSTAN RESPUBLİKASI JOQARI HA'M ORTA ARNAWLI BİLİMLENDİRİW MİNİSTRLİGİ BERDAQ ATINDAG'I QARAQALPAQ MA'MLEKETLİK UNİVERSİTETİ Ekonomikaliq teoriya pa'ninen O'ndiris ha'm onin' tu'rleri temasi boyinsha PREZENTATSİYA Tema: O'ndiris ha'm onin' tu'rleri 1. O'diris protsessi ha'm onin' tiykarg'i faktorlari 2. Natural ha'm tovar o'ndirisi, olardin' o'zgeshelikleri 3. Tovar ha'm onin' qa'seyitleri Sabaqtin' maqseti İnsan tirishiliginin' tiykari olardin' mu'ta'jliklerin qanaatlandiriw ekenligin tu'sindiriw. Mu'ta'jliklerdi qanaatlandiriw qurali retinde o'ndiris protsessinin' a'hmiyetin belgilep beriw. Xojaliq ju'rgiziwdin' tiykarg'i formasi retinde tovar o'ndirisinin' a'hmiyetin ha'm onin' rawajlaniw nizamlarin aship beriw Sabaqtin' waziypasi Mu'ta'jlikler haqqindag'i tu'siniklerdi qa'liplestiriw, sheksiz mu'ta'jliklerdi qanaatlandiriw mashqalalari ha'm qurallari. Natural ha'm tovar xojalig'i haqqinda uliwma tu'sinikke iye boliw, natural xojaliqtin' tovar xojalig'ina o'sip o'tiwinin' sha'rtlerin ha'm tovar xojalig'inin' rawajlaniw jag'daylarin aniqlap beriw, bazar ekonomikasi jag'dayinda da tovar o'ndirisinin' xojaliq ju'rgiziwdin' tiykarg'i formasi retinde rawajlaniwin tu'sindiriw Ha'r qanday ekonomikanin' aqirg'i maqseti insan mu'ta'jligin qanaatlandiriwdan ibarat. Sebebi ekonomika degende adamlardin' turmisliq mu'ta'jliklerin qanaatlandiriwg'a bag'darlang'an xizmeti tu'siniledi. Mu'ta'jlik o'zi ne? İnsannin' jasawi ha'm kamalg'a keliwi, uliwma insannin' rawajlaniwi ushin kerek bolg'an turmisliq o'nimlerge bolg'an za'ru'rlik ekonomikaliq teoriyada mu'ta'jlik dep ataladi. Barliq turmisliq mu'ta'jlikler (ekonomikaliq, sotsialliq, ma'deniy, ruwxiy, siyasiy mu'ta'jlikler) ishinde sotsial-ekonomikaliq mu'ta'jlikler ayriqsha orin iyeleydi. Sotsial-ekonomikaliq mu'ta'jlikler - bul adamlardin' turmis keshiriwi ha'm insan sipatinda kamalg'a keliwi ha'mde ja'miyette ma'lim bir da'rejege iye boliwi ushin za'ru'r bolg'an tu'rli o'nimler, yag'niy barliq o'nim ha'm xizmetlerdin' kompleksi. Mu'ta'jliklerdin' o'sip bariw nizami sonday nizam, og'an muwapiq mu'ta'jlikler mug'dari boyinsha ko'beyip baradi, qurami jan'alanip turadi, eski mu'ta'jlikler ornina jan'asi keledi, mu'ta'jliklerdin' o'siwi quramali a'melge asiriladi. Mu'ta'jliklerdin' o'siwi xaliqtin' ko'beyiwi, jan'a mu'ta'jliklerdin' payda boliwi ha'm olardin' tu'rlenip turiwi menen baylanisli. Sonin' ushin mu'ta'jliklerdin' o'siwi to'mendegi bag'darlarda a'melge asiriladi: 1) mu'ta'jlikler mug'dari boyinsha ko'beyip baradi; 2) absolyut jan'a mu'ta'jlikler payda boladi; 3) tu'rli mu'ta'jliklerdin' salistirmasi o'zgeredi; 4) mu'ta'jliklerdin' orin almasiwi ju'z beredi. Mu'ta'jliklerdin' o'sip bariw nizami Ha'r qanday ekonomikag'a ta'n bolg'an uliwmaliq qarama - qarsiliq - bul resurslardi n' sheklengenligi ha'm mu'ta'jliklerdin' sheksizligi ortasi ndag'i qarama-qarsi liq bolip, ol resurslardan na'tiyjeli ha'm u'nemli paydalani w arqali sheshiledi. Tan'law barliq waqitta alternativ boladi, sebebi tan'law imkaniyatlari ko'p. Bunda ha'r bir qatnasiwshi birinshiden o'z ma'pinen, ekinshiden, imkaniyatinan kelip shig'adi. Ma'pte mu'ta'jlik sa'wlelense, imkaniyatta resurstin' sheklengenligi ko'rsetiledi. Alternativ tan'law bir jumisti islew ushin basqasinan bas tartiwdi bildiredi. Tan'law sebepli aling'an na'tiyje ol ju'zege keltirgen jog'altiwdan ko'p bolsa, tan'law na'tiyjeli bolip shig'adi. Mu'ta'jliklerdi qanatlandiriwdin' tiykarg'i qurali o'ndiris esaplanadi. O'ndiris - bul o'nim ha'm xizmetlerdi jaratiw protsessi. Buni mazmuni boyinsha miynet protsessi dep aytiw mu'mkin. Miynet protsessi - bul adamlardin' ...