Qishloq xo'jaligini boshqarishda menejment

QIShLOQ XO'JALIGINI BOShQARIShDA MYeNYeJMYeNT. 1. Qishloq xo'jalik korxonalarini boshqarish tizimi va usullari. 2. Qishloq xo'jaligini boshqarishda menejment va uning vazifalari. 3. Menejmentning obyekti va subyekti, ularning o'zaro aloqadorligi. 4. Boshqaruv konsepsiyalari va ularning asoschilari. Menejmentning mazmunini oshishi bilan birga uning ikki tomonini farqlash zarur. Yani texnik va ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni boshqarish. Ko'p usullar, amaliy tajriba shunday natija chiqarishga undaydiki, ishlab chiqarishning faoliyat samaradorligi faqat texnik, texnologik, tashkiliy rejalashtirish va boshqa omillarga bog'liq bo'lib qolmasdan, balki, sezilarli darajada bajaruvchilar ishlarining sifatiga ham bog'liqdir. Faoliyat sifati ancha keng tushuncha. Bu ishlab chiqarishni aniq tashkil qilish, mehnat jarayonining aniq maromiga etkazishni ta'minlash, texnologiyaga rioya qilish, moddiy materiallarni tejab ishlatish, o'zaro talabchanlik, o'zaro yordam berish va boshqalar. Menejmentning mazmunini iqtisodiyotni boshqarishning menejment tizimlari va uni tuzishning tashkiliy shakllari, xo'jalik mexanizmi va boshqaruv islublari, boshqaruv texnika va texologiyasining nazariy va metodologik asoslarini o'rganish tashkil etadi. Menenjment boshqaruv faoliyatining umummiy qonuniyatlari va tamoyillari, boshqaruv tizimiga ta'sir usullarini shakllantiradi, boshqaruv apparatining aniq vaziyatlardagi harakatlari va o'zini tutish xollarini umumlashtiradi. Boshqarishning nazariy va amaliy tomonlarini o'rganadi. Shuningdek, boshqaruv faoliyatining qirralarini butun bir majmua ko'rinishida, nazariy tahlil va mantiqiy uslub asosida boshqarishning asosiy qonunlari va usullarini ajratib o'rganadi. Menejmentning amaliy tomonlari bir qator aniq vazifalarni xal etishga, jumladan, iqtisodiyotni bozor munosabatlariga o'tishida, foyda olishda, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, aholi ijtimoiy himoyasini kuchaytirishga, kishilar ma'naviy darajalarini o'stirish va boshqalarga qaratilgandir. Qishloq xo'jaligida menejmentning asosiy vazifasi jamiyat rivojlanishining obyektiv qonunlari talablarini hisobga olgan holda va menejment amaliyotini umumlashtirish asosida agroiqtisodiyotni samarali boshqarish uchun zarur bir masalada yo'naltirilgan harakatlar tamoyillarini ishlab chiqarishdan iborat. Menejment obyekti deganda ishlab chiqarish jarayonlari elementlari majmuasini ko'z oldiga keltirish mumkin. Bunda texnik, iqtisodiy va ijtimoliy elementlar kiradi. Masalan, texnik elementlar o'z iichiga asosan taxnikani, ishlab chiqarish texologiyasini iqtisodiy elementlar - rejalar, moliya, moddiy rag'batlantirishlar, ijtimoiy elementlar xodimlar va ular o'rtasidagi munosabatlardir. Bu esa bir butun tizimni tashkil qiladi. Menejment subyekti - bu barcha ishlab chiqarish saviyadagi majburiyat va huquqlarga ega muntazam, vazifaviy boshqaruvchilardir. Menejment tizimida subyekt qo'yilgan maqsadga erishish uchun qarorlar ishlab chiqarish va ularni amalga oshirish mas'uliyatini oladi. Boshqaruvchi tizimning samaradorligi menejment subyektining ishini tashkil qilish saviyasiga, turli menejment usullarnini oqiloga ishlatishga va boshqa omillarga bog'liqdir. Menejment asosini tashkil etgan qonun qoidalar xususiyatida bog'liq ravishda xorijiy boshqaruv maktablari turlicha guruhlarga bo'linadi. Klassik maktab namoyondalari amerikalik muhandis va tadqiqiotchilar F.Teylor, fransuz olimi A.Fayol, ingliz L.Irvin, nemis iqtisodchisi M. Veber, G.Ford, G.Emersonlardir. Voshqaruvning klassik maktabi to'rt muhim element - mehnat taqsimoti, boshqaruvning tabaqalashuvi, va ko'p bo'g'inliligini, tashkil etish tarkibi, ...