Tadbirkorlikda tavakkalchilik xatari va uni kamaytirish, sug'urta

Tadbirkorlikda tavakkalchilik xatari va uni kamaytirish, sug'o'rta Ma'lumki hammaning ham tadbirkorlik bilan shug'ullanish qo'lidan kelavermaydi. Tadbirkorning eng muhim fazilatlaridan biri tavakkal qilishni, riskni yoqtirishidir. Avvalgi bobda ko'rib o'tdik, noaniqlik bozor iqtisodiyotining doimiy yo'ldoshi. Shunday ekan xar bir tadbirkorning faoliyati tavakkalchilik xatari bilan bog'liq. Tavakkalchilik xatari deb, faoliyat natijasi qanday bo'lishi ehtimolini bilgan holda, baribir oqibati qanday tugashini aniq aytib bo'lmaydigan vaziyat ya'ni noaniqlik tushuniladi. Noaniqlik sharoitida har bir kishi o'zini turlicha tutadi. Birov tavakkal qilish, riskni yoqtiradi, birov esa aksincha. Lotereya o'yinlarida qatnashish tavakkalchilik faoliyatiga, riskka tipik misol bo'la oladi. Bunda yutish yoki yutqazish mumkin. Uni ehtimollik nazariyasiga ko'ra tadqiq etishimiz mumkin. Ma'lumki, tasodifiy kattalikni kutilayotgan salmog'ini yoki hodisani ro'y berish ehtimoli quyidagi matematik formula yordamida aniqlanadi. E(x) = π1x1 + π2x2 + … + πnxn; Bu yerda: π1, π2, … πn - har bir hodisani yuz berish ehtimoli; x1, x2, … xn - har bir hodisaning salmog'i. Bu yerda shuni hisobga olish muhimki, ehtimollik turlicha tabiatga ega bo'lishi, ya'ni obyektiv, yoki subyektiv bo'lishi mumkin. Ehtimollikni obyektiv tabiatini tan oluvchi olimlar hodisalarni yuz berishi ehtimolini matematik asosda, potentsial tarzda aniqlasa bo'ladi deb ko'rsatishadi. fransuz astronomi, matematik va fizigi Per Laplas tadqiq etilayotgan hodisani yuz berishini ya'ni ijobiy natijani mumkin bo'lgan barcha imkoniyatlar natijasiga nisbati asosida aniqlab beradi. subyektiv yondashuv tarafdorlari esa(masalan, amerikalik iqtisodchi va statist Leonard Sevij) ehtimollik bu kishilarni u yoki bu hodisani yuz berishiga ishonchlari darajasini ko'rsatadi deb hisoblashadi. Ehtimollik nazariyasining qay biri: obyektiv yoki subyektivmi qarashlar bo'lishidan qat'iy nazar, biz uchun matematik kutish bilan kutilayotgan naflilikni ajratish muhim ahamiyatga ega. Kutilayotgan naflilik nazariyasini matematik jihatdan asoslab berishni shveytsariyalik matematik Gabriel Kramer va Daniil Bernullilar boshlashgan. D. Bernulli1 o'zining mashhur Sankt-Peterburg paradoksi yordamida masalaning yechimini bayon qilgan. Paradoks quyidagicha ifodalanadi: individlar uncha ko'p bo'lmagan miqdorda pul to'lab, yutuqni kutish matematik jihatdan cheksiz bo'lgan turli xil yutuqli o'yinlarda qatnashishlari mumkin. O'yin aytaylik, tangani tashlash bo'lib, «gerb» tomoni tushsa yutuq bo'lsin. O'yin belgilangan miqdorda «gerb» tomoni tushguncha davom etsin. Yutuq tangani tashlash soni va «gerb» tomoni tushishi bilan bog'liq. Birinchi marta tashlaganda «gerb» tushsa, X subyekt U subyektga, oddiygina qilib aytganda, Odiljon Olimjonga 1 doll, ikkinchi marta ham «gerb» tushsa 2 doll, uchinchi martasida ham «gerb» tushsa 4 doll., ya'ni har bir keyingi safar ham tangani «gerb» tomonini tushishi, n-chi martasida 2n-1 dollar to'lasin. Yutish ehtimoli ( π ) ehtimollik nazariyasiga ko'ra har safar tanga tashlaganda 0,5 yoki 50% ga teng, ya'ni yo «gerb» tushadi, yoki tushmaydi. Tangani birinchi marta ...