Aksessor minerallar

Aktsessor minerallar Aktsessor, yoki nodir, kam uchraydigan tarqoq minerallar ham otqindi jinslar tarkibida uchrab turadi (apatit, tsirkon, ortit, monatsit, sfen, titanit, brukit va boshqalar). Aktsessorlar aslida «tarqoq», nodir, juda kam miqdorda uchraydigan mineral hisoblanadi. Ular bevosita magmatik eritmadan hosil bo'ladi va shu sababdan magmatik tabiatga ega. Aktsessor minerallar magmatik jinslarni kelib chiqish genezisi, magmaning tarkibi haqida juda katta ahamiyatga ega bo'lgan ma'lumot beradi. Masalan, magnetitning miqdori magma tarkibidagi uchuvchan moddalarni, hususan, kislorodni ko'pligidan dalolat beradi. Tsirkon - Zr(SiO4) Tsirkonning ortosilikati bo'lib, tarkibida ko'plab kimyoviy elementlar, jumladan uran va toriy uchraydi. Ular ishqorli jinslarda ko'p uchraydi. Shakli tetragonal prizmatik. Tsirkon o'zgarmaydi, juda chidamli, shu bois uning reliktlari qadimgi magmatik va metamorfik tog' jinslarda saqlanadi. Tsirkon bo'yicha magmatik va metamorfik tog' jinslarning mutlaq yoshi aniqlanadi. Rutil - TiO2 Rutil - TiO2 (60 % titan va 40 % kislorod); tarkibida doimo Fe, Nb, Ta, Sn bo'ladi. Rutil yuqori va past harorotga chidamli polimorf modifikatsiyali bo'lib, nomi lot. rutilus - qizg'ish manosini bildiradi. Tetragonal singoniyali, shakli prizmatik, ustunsimondan to ignasimongacha o'zgaradi. Qattiqligi 6 -6,5. Zichligi 4,2 -4,3. Rangi qoradan yoki qo'ng'irdan to qizg'ish, qondek qizilgacha o'zgaradi. Bazan, nozik kristallari sarg'ish, sarg'ish-qo'ng'ir bo'ladi. Nigrin - temirga boy turi radikalno qora rangli. Stryuverit - niobiy va tantalli turi. Sagenit - ikki qo'shaloqli ignasimon shakldagi rutilning o'simtalari. Kvartsdagi rutil qo'shalog'i Rutil, gematit ( kristallar o'simtalari). Braziliya. Lozanna sh. , geologik muzey kolleksiyasidan (Shveytsariya) Rutil, Madagaskar Odinochniy i dvoynikoviy kristalli rutila, SShA. Rutil v kvartse, troynikovoe srastanie igolchatix kristallov na ilmenite. Braziliya Rutil s kvartsem, troynikovoe srastanie igolchatix kristallov na gematite.Braziliya Rutil, srostok kristallov 20sm., SShA Sfen- CaTiSiO5 Sfen (ingl. Sphene) - minerali, titan va kaltsiy-ning orolsimon silikati. Nomi (grek. sphen - pona) - kristalning tuzilishi bilan bog'liq. Fe, Y, Mn, Al, Ce, Sr, Na, Nb, Ta, Al, Mg, V, F, Zr, Sn aralashmalar uchraydi. Qattiqligi: 5-5,5, zichligi 3,48-3,6 gsm3 Singoniyasi monoklin. Sfen ikki tomonlam juda aniq ajralish darzligiga ega. Rangi yashil-sariq, rangsiz, qizg'ish-sariq , olmosdek yaltiraydi. Sfen zargarlikda keng qo'llaniladi va rangi o'simlikdek ko'm-ko'k, yashil, tilla-sariq, jigarrang-sarg'ish, qizg'ish-jigarrang, eng tiniq rang - bu xromli-yashil Apatit - Sa5[PO4]3(F, Cl, ON) Apatít (qadimgi grekchadan ἀπατάω «aldayman») - fosfatlar sinfiga oid mineral, odatda och-yashil, yashilsimon, ko'k, sariq-yashil yoki qizg'ish ranglarda bo'ladi. Singoniyasi geksagonal, geksagonal-dipiramidal. Rangi oq, yashil, ko'k-yashil, ko'k, binafsha, bazan qizil. Qattiqligi 5, zichligi 3,2-3,4 gsm³. Kimyoviy tarkibida (%): SaO=53-56; R2O5= 41; F= 3,8 (ftorapatit); Cl= 6,8 (xlorapatit); ayrim hollrada marganets, temir, strontsiy, alyuminiy, toriy, nodir va tarqoq yer ...