Aminlarning xossalari, olinishi va ishlatilishi

O'rta Chirchiq tuman 58-umumiy o'rta ta'lim maktabining kimyo fani o'qituvchisi Ermekbayeva Gulchexraning Aminlarning xossalari, olinishi va ishlatilishi mavzusidagi dars ishlanmasi Aminlarning olinishi va xossalarini kompetensiyaviy yondashuv asosida o'rganish. Mavzu: Darsning maqsadi: Ta'limiy O'quvchilarga aminlarning tuzilishi,olinishi. ishlatilishi, haqida tushuncha berish Tarbiyaviy O'quvchilarni o'zaro do'stlik,hamkorlik, faollik,ijodkorlik munosabatlarini tarbiyalash, tabiatga mehr muhabbat uyg'otish va ekologik tarbiya berish Rivojlan- tiruvchi O'quvchilarning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish mustaqil fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish,fanni o'rganishga bo'lgan qiziqishini o'rganish Dars turi: no'an'anaviy Dars usuli: interfaol, guruhlarda ishlash, savol-javob, Liga sari olg'a, Zukkolar bahsi, Aqliy hujum. Dars jihozlari: kodoskop, ekran, slayd, videoproyektor, A3 format, rangli qog'oz, tarqatma materiallar. Darsning borishi va mazmuni . tashkiliy qism (3 daqiqa ) a) o'quvchilar bilan salomlashish b) sinf tozaligini tekshirish, c) davomatni aniqlash, o'quvchilarning darsga tayyorgarligini so'rash. (10 daqiqa) Darsning borishi va ta'lim maqsadlari bilan tanishtirish (2 daqiqa) Yangi mavzuni bayon qilish (12 daqiqa) Yangi mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa) Baholash (5 daqiqa) Uyga vazifa berish (3 daqiqa) Darsni boshlashdan oldin o'quvshilar uch guruhga bo'linadi. I -topshiriq : ''Zukkolar bahsi''o'yini. O'tilgan mavzuni mustahkamlash uchun har bir guruhga 5 tadan fo'rmula beriladi. Organik birikmalar nomi Organik birikmalar fo'rmulasi Glukoza Maltoza Fruktoza Kraxmal Selluloza O'quvchilar fo'rmulada keltirilgan moddaning fo'rmulasini to'g'ri yozishlari kerak. II- topshiriq: Liga sari o'lg'a o'yini . Har bir guruh o'quvchilari doskaga chiqib, o'yinda ishtirok etadi. O'quvchilar ligaga yetish uchun 4ta reaksiyani yechishi kerak . O'quvchi guruhidan yordam so'rashi mumkin. C6H12O6 + O2 C2H5OH + O2 (C6H10O5) n + O2 C12H22O11 + O2 Yangi mavzuni bayoni Azotli organik birikmalar deb molekulasida azot atomi bor bo'lgan organik moddalarga aytiladi. Molekulasida uglevodorod radikali bilan bevosita birikkan bitta yiku bir necha nitrogruppa bo'lgan moddalar - nitrobirikmalar jumlasiga kiradi. Aminlarning tuzilishiga, ular ammiakning hosilasi ekanligini ko'rish mumkin. Ammiak ,olekulasida bitta vodorod atomi radikalga o'rin almashsa - birlamchi, ikkita vodorod atomi ikkita radikalga o'rin almashsa - ikkilamchi, uchta vodorod atomi uchta radikalga o'rin almashsa - uchlamchi aminlarni hosil qiladi. Izomeriya: aminlarda uglevodorod zanjirining struktur izomeriyasi va aminoguruhning holat izomeriyasi kuzatiladi. Masalan, C4H9NH2 ning 4ta birlamchi amin izomeri mavjud: CH3 - CH2 - CH2 - CH - CH2 CH3 - CH - CH2 - NH2 CH3 Aminobutan 1- amino - 2- metilpropan CH3 CH3 - CH2 - CH - CH3 CH3 - C - NH2 NH2 CH3 2 - aminobutan 2 - amino - 2 - metilpropan Olinish usullari: Nitrobirikmalarni vodorod atomlari bilan katalizator ishtirokida qaytarilganda aminlar hosil bo'ladi: C2H5NO2 + 3H2 C2H5NH2 + 2H2O nitroetan etilamin Fizik xossalari: aminlarning dastlabki vakillari - ...