Aminokislotalar slayd taqdimot

TEMA: Aminokislotalar Sabaǵimizdiń urani BILIM-AQÍL HÁM HÁREKETTE Aminokislotalar Reje 1.Nomenklaturasi 2.Fizikaliq hám ximiyaliq qásiyetleri 3.Aliniwi 4.Qollaniliwi NOMENKLATURASÍ Aliniwi Qásiyetleri Qollaniliwi BEKKEMLEW Úyge tapsirma 139-bet 144-bet DIQQATLARÍŃÍZ USHÍN RAXMET Organik kimyo Mavzu: Aminokislotalar Reja: Aminokislotalar-molekulasi tarkibida ham amino-(NH2), ham karboqsil -(COON) guruhi bo'lgan moddalardir. Oqsillar esa turli xil -aminokislotalarning qoldiqlaridan tashkil top-gan yuqorimolekulyar polipeptid birikmalardir. Oqsillar tirik hayotning asosi bo'lib murakkab tuzilishga egadir. Aminokislotalar tarkibidagi 2 ta funksional guruhning bir-biriga nisbatan joylashishiga qarab  -,  -  va -aminokislotalar bo'ladi. M-n: Aminokislotalar tarkibida asimmetrik uglerod atomi bo'lganligi uchun ularga ham optik izomeriya xosdir. Ular ham qutblangan nurni o'ngga (+) yoki chapga (-) buradi. D va L qatorlarga bo'linadi. Oqsil tarkibiga kiruvchi -aminokislotalar o'ziga xos nomlarga ega. M-n: NH2-CH2-COOH glikokol, glitsin Aminokislotalar ham aminlarning, ham karbon kislotalarning xossalariga ega. Ular odatda, ichki tuz shaklida bo'ladi va shuning uchun suvda eruvchan, kristall moddalardir. Oqsillar tarkibiga 20 taga yaqin  -amino-kislotalar kiradi. Bu aminokislotalarning bir qismi organizmda sintez bo'ladi, bir qismi esa tayyor holda ovqat bilan organizmga kirishi kerak. Organizm uchun zarur bo'lgan, ammo organizmda sintez bo'lmaydigan - aminokislotalar almashti-rib bo'lmaydigan aminokislotalar deyila-di. Ular quyidagilardir: Aminokislotalarni olish usullari ham amino-birikmalar va karbon kislotalarni olish usu-llariga o'xshash. M-n  -aminokislotalarni  -galogenkislotalardan va al'degidlardan quyi-dagi reaksiyalar yordamida olish mumkin: Aminokapron kislotasi kaprolaktamni gidroliz qilib olinadi: Aminokislotalar to'yinmagan kislotalarga am-miak biriktirib olinadi:  -,  -va  -aminokislotalar bir-biridan qizdi-rish vaqtida qanday moddalarga aylanishi bilan farq qiladi. Bunda  -aminokislotalar diketopiperazinlar,  - aminokislotalar -to'yinmagan kislotalar va  -aminokislotalar esa laktamlar hosil qiladi:  - Aminokislotalar qizdirilganda ochiq zanjirli oligopeptidlar yoki polipeptidlar hosil bo'lishi mumkin. Umuman, aminokislotalar amfoter birikmalar bo'lib, asoslar bilan ham, kislotalar bilan ham reaksiyaga kirishib tuzlar hosil qiladi. Ular aminoguruh hisobiga va karboqsil guruh hisobiga alohida reaksiyalarga kirishadi. M-n, nitrit kislota ta'sirida  -aminokislotalar diazobirikmalarga aylanadi. Odatda bu reak-siyada aminokislota efiridan foydalaniladi: Aminokislotalar oqir metallarning ionlari bilan kompleks birikmalar hosil qiladi. M-n: Suvda eruvchan komplekslar hosil qiluvchi aminokislotalar kompleksonlar deb ataladi. Eng muhim kompleksonlardan biri etilendia-mintetrasirka kislota (trilonB) dir: Oqsillar ham amfoter xossaga ega bo'lib birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi tuzilishga egadir. Oqsillarning polipeptid molekulasidagi  -aminokislota qoldiqlarining ketma-ketligi ularning birlamchi strukturasi deyiladi. Oqsillarning ichki ( -) va molekulalararo (π -) vodorod boqlari hosil bo'lishi tufayli spiralsimon tuzilishi ularning ikkilamchi strukturasi deb ataladi. Silindrsimon -spirallarning fazoda turlicha joylashishi va makromolekula turli qismlarida S-S disul'fid ko'priklarini hosil qilishiga oqsillarning uchlamchi strukturasi deb ataladi. Bir nechta polipeptid zanjirlarning vodorod boqlari, ion juftlari hosil qilib birlashishi ...