Azot va uning birikmalari

RAXIMOVA SHOXISTA AKTAMOVNA Azotning davriy sistemadagi o'rni 2-davr, 5- guruh, bosh guruhchada joylashgan kimyoviy element, metallmas. Tartib raqami 7 Atom massasi 14 Yadro zaryadi +7 Ikkita electron qavat 2e 5e Elektron formulasi 1s2 , 2s2, 2p3 Azotning atomining tuzilishi Azot ( nitrogenium) 1772 -yilda rezerford tomonidan ochilgan , uni 1774- yilda A. Lavuaze Azot deb atagan. Tabiatda ko'p tarqalgan element. Azot molekulasi uning ikkita atomining qutbsiz bog'lanishidan hosil bo'ladi Molekulyar formulasi: N2 Tuzilish formulasi: N N Eleektron formulasi: :N::N: Azotning tabiatda uchrashi Azot tabiatda erkin holda ham birikmalar tarzida ham uchraydi. Erkin holda havoning asosiy qismini tashkil etadi. Havoda hajm jihatdan 78%, og'irlik jihatdan 75,5 % azot bo'ladi. Azotning tabiatda aylanishi Azotning fizik xossalari Azot rangsiz ,hidsiz, mazasiz gaz bo'lib , suvda juda oz eriydi. 1 hajm suvda 0.0154 hajm azot eriydi. Azotning suyuqlanish harorati -210 C, qaynash harorati -196 C Azotning olinishi Labaratoriya sharoitida toza azot qizdirilgan CuO ustidan ammiak gazi utkazib olinadi 3CuO + 2NH3 = 3Cu + 3H2O + N2 SANOATda azot olish uchun asosiy xomashyo havo hisoblanadi. Havo suyuq holatga o'tkaziladi. Buning uchun havo qattiq sovitiladi. Suyuq havo sekin asta bug'latiladi. Bunda birinchi bo'lib havo tarkibidagi azot uchib chiqadi. Buning sababi azotning qaynash harorati -196 C, kislorodniki esa -183C Suyuq havo tarkibidagi azot chiqib b'lgandan so'ng, kislorod qoladi. Demak bu texnologik jarayonda azot hamda kislorod olinadi. AZOTNING VODORODLI BIRIKMALARI Azotning vodorodli birikmalaridan eng muhimi va amaliy ahamiyatga ega bo'lgani bu ammiakdir. Uning molekulyar formulasi NH3. tuzilish formulasi H-N-H H H ELEKTRON FORMULASI H:N:H Azotvodorodga nisbatan elektramanfiy bo'lganligi uchun ammiak molekulasi qutblidir. Ammiakning labaratoriyada olinishi Labaratoriya sharoitida ammiak olish uchun ammoniy tuzlariga ishqor ta'sir ettirib olinadi NH4Cl+NaCl = NaCl + H2O + NH3 Shuningdek, ammoniy xlorid tuziga so'ndirilgan ohakni aralashtirib qizdirish yo'li bilan ham olish mumkin: Labaratoriyada ammiak olish AMMIAKNING SUVDA ERISHI Ammiakning kislorodda yonishi Ammiakning katalizator ishtirokida yonishi NITRAT KISLOTANING FORMULASI HNO3 Valentligi - IV Oksidlanish darajasi - + 5 Olinishi Laboratoriyada: NaNO3 + H2SO4 =NaHSO4 + HNO3 Sanoanda: 4 NH3 + 5 O2 + 4 NO + 6 H2O 2 NO + O2 = 2 NO2 4 NO2 + 2 H2O + O2 = 4 HNO3 Toza nitrat kislota rangsiz,o'tkir hidli suyuqlik.Suvda yaxshi eriydi.Zichligi 1,5g|sm. Fizik xossalari Kimyoviy xossalari Nitrat kislota beqaror.Yorug'lik va issiqlik ta'sirida parchalanib turadi. 4 HNO3 = 4 NO2 + O2 + 2 H2O 1 mol nitrat kislota va 3 mol xlorid kislota aralashmasi zar suvi deyiladi. Au+HNO3+3HCl=AuCl3+NO=2H2O YОDDA TUTING! ...