Kamyob, tarqoq va nodir metallar sinflanishi

Kirish. Asosiy tushunchalar. Kamyob, tarqoq va nodir metallar sinflanishi. Reja: 1. Kirish 2. Kamyob metallar sinflanishi 3. Kamyob metallar ishlab chiqarish texnologiyasi xususiyatlari. Atrofimiz mujizakor: tabiat 99 % faqatgina 12 moddadan tarkib topgan, ularning xar-xil usulda bir-birlari bilan qushilishi orqali barcha xilma-xillikni, mineralar va oziq-ovqatlar boyligini kuramiz. Bizning Yerimiz qanday tarkibga ega va qaysi moddalar (elementlar) bunda asosiy vazifani bajarishadi? Mumkin, biz hozir ularni aytib, yozib berishimiz mumkin, oldin eng muhimlari, keyin ikkinchi darajalilarini: temir, kislorod, magniy, nikel, oltingugurt, kaltsiy, alyuminiy, natriy, marganets, kaliy, uglerod, vodorod, fosfor, kobalt. Yerimiz qanday paydo bo'lgan va nima uchun uning tarkibida 40% yaqin temir bor va nima uchun moddalar bunday taqsimlangan? Bizlar uchun muhimrog'i temir rudalarining Yer yuzasida kuproy bo'lib, uni qancha kerak bulsa shuncha miqdorda qiynalmasdan ishlatsak. Unta har xil nazariya ushbu masalani yechishga intilmoqda. Bulardan eng salmog'i, Yer sharimiz kichik kosmik bo'laklardan tarkib topib, barchasi aralashib, eng og'irlari chuqurlashib, markazda yig'ilib, engillari esa yuza qatlamda toshli kamar singari qotib qolgan. Akademik A. Ye. Fersman tomonidan Yer sharining sxematik kesimi Norvegiyalik geoximik V. M. Goldshmidta (1922 y) nazariyasiga tug'ri keladi. Zamonaviy tasavvurlarga asosan Yer sharimizning kesimida quyidagi qatlamlar, yoki geosferalar bo'lib, tashqisidan boshlaymiz: 1 - yer pustlog'i qalinligi 5 (okeanlar tubi) 80 gacha (kontinentlarda) km; 2 - Yer mantiyasi, tashqi mantiya (qalinligi 400 km), oraliq zona (500 km) va ichki mantiya (200 km); 3 - Yer yadrosi, u xam tashqi (2200 km) va ichki (1270 km) qismlarga bulingan. Kolskaya sverxglubokaya skvajina (12 km) Akademik A. Ye. Fersman sxemasidagi «tosh kamar» tashqi mantiya va oraliq zonaga tug'ri kelib, «rudali kamar» - mantiyaning ichki qismiga tug'ri kelgan. Bir xil moddalar uning tarkibiga asos bo'lib kirgan, bular 12-15 kimyoviy element bo'lib, ulardan eng asosiylari temir, kremniy, magniy va gazlar - vodorod, kislorod va geliy. Bizning Yerimiz Koinotning bir bo'lagi bo'lib, butun borliqning qonunlari - bizlarning xam qonunlarimizdir. Agarda bizlar vaqt tezligini kamaytira olganimizda va uni kinodagidek tez o'tkazasak edi Yer sharimizning millionlab yillardagi tarixi kuz oldimizda bir necha soatda utib ketadi. Kuz ungimizda okeanlar tubidan tog'lar usib chiqib, keyin ular yana pastliklarga aylanib, erigan lavalar tarkibidagi minerallar nurab, sochilib, loyga aylanib, bir necha sekundda milliardlab hayvonlar tanasi ulkan oxaktosh qatlamini hosil qilib, inson esa sekunda atrofida tog'larni emirib, ularni temir list va relslarga aylantirib, mis simga va mashinalarga aylantirganini kuramiz. Bunday katta tezlikda barchasi juda tez o'zgarganini kurar edik. Kuz ungimizda tosh katta bo'lib, nurab, uning o'rnini boshqasi egallab, xuddi tirik modda singari bularning barchasini o'ziga ...