Kislorod slayd taqdimot

Tema: Kislorod. Kislorodtiń aliniwi. Fizikaliq hám ximiyaliq qásiyeti. Kislorod Jer qabiǵinda eń ko'p tarqalǵan bolip tirishilik iskerligi ushin eń zárúr ximiyaliq element. Kislorod 1774 - jili 1 - avgustta J.Pristli hám onnan xabarsiz halda jildiń 30 - sentyabrinde K.Cheele tárepinen tabilǵan bolsa da oni jańa zat sipatinda Lavuaze toliq túsindirip beredi.Erkin jaǵdayda hawada birikpeler halinda jer sharinda. Suw, oksidler, duzlar, minerallar quraminda ushiraydi. Kislorodtiń qásiyetleri Erkin jaǵdayda hawada birikpeler halinda jer sharinda. Suw, oksidler, duzlar, minerallar quraminda ushiraydi. Qollaniliwi Metallurgiya: Dem aliw, suw asti kemesi, samolyot, akvalon, kosmosliq kemelerde, ximiya sanaati metallardi qirqiw hám kepserlew. Kislorodtiń ati Lavuaze usinisi menen latinsha oxigenium kislota payda etiwshi so'zinen alinǵan usi so'zdiń birinshi háribi O kislorod kestede orni 8, salistirmali atom massa 16 ǵa teń molekulyar massasi 32 valentligi II ge teń. Kislarodtiń ximiyaliq belgisi O formulasi O₂ Aliniwi: Kaliy permanganatin qizdirip tarqatiw. 2KMNO₄ = K₂ MNO₄+MNO₂+O₂ Bertoler duzin katalizatordiń qatnasinda qizdirip tarqatiw. 2KClO₃=2KCl+3O₂ Siltili metallardiń nitratlarin qizdirip tarqatiw. 2NaNO₃=NaNO₂=O₂ Suwdi elektrolizlew. 2H₂O=2H₂+O₂ Vodorod peroksidi katalizator qatnasinda tarqatiw. 2H₂O₂=2H₂O+O₂ Ximiyaliq reakciyalardi tezlestiretuǵin hám bul proceste o'zgermesten sariplanbay qalatuǵin zatlar katalizatorlar delinedi. Fizikaliq qasiyeti: Salistirmali molekulyar massasi 32 ge teń. Qádimgi jaǵdayda kislorod - reńsiz, dámsiz hám iyissiz gáz. Hawadan biraz awir 1l kislorodtiń massasi 1,428gr 1 l hawaniń massasi 1,293gr Kislorod suwda júda az eriydi. 0 0C ta 1l suwda 49ml 200C ta 1 l suwda 31ml kislorod eriydi. O₃ Ozon Kislorod yamasa hawadan elektor ushqini o'tkerilse gúldirmama shaqmaq shaqqanda o'zine tán iyiske iye jańa zat ozon payda boladi. Ozon kislorodtiń alotropiyaliq túr o'zgerisi. 3O₂=2O₃ - 289 KDJ Ozon barqulla stratosferada jer betinen 23 - 25 km bálentligi hawa qatlami quyashtiń ultra fiolet nurlari tásirinda iyne japiraqli o'simliklerde smola tárizli zatlardiń oksidleniwiniń nátiyjesinde payda bolip turadi. Ozon reziynani jemiredi molyar hám qaǵazdi aǵartadi. Bakteriyalardi o'ltiredi. Hawa jáne ishimlik suwlarin dizenfekciyalawda qolaniladi. Ximiyaliq qásiyeti: Kislorod altin, gúmis, platina hám platina qatari metallarinan tisqari basqa derli barliq metellar menen hár túrli jaǵdayda reakciyaǵa kirisip oksidlerdi payda etedi. 4Al+3O₂=2Al₂O₃ Alyuminiy oksid 2 Na+O₂=Na₂O₂ Natriy peroksid 3Fe+2O₂=Fe₃O₄ Temir qos oksid Galogenlerden (XII gruppa bas kishi gruppa elementleri) tisqari barliq metal emesler hám kislorod penen reakciyaǵa kirisip oksidlerdi payda etedi. S+O₂=SO₂(kúkirt IV oksid)4P+5O₂=2P₂O₅ Fosfor (V)oksid. Si+O₂=SiO₂ Kremniy (IV)oksid Biologiyaliq ahmiyeti: Kislorod ahmiyetli biogen element esaplanadi. Ósimliklerdiń qurǵaq biomassaniń 45% kislorod quraydi. Insan denesiniń 65% kislorod quraydi, jerdegi tiri organizmlerdiń dem aliw procesi hám qáwipli nurlardan tutip qaliwshi azon qatlaminiń deregi kislorod. Organizmlerdiń jemiriliwi hám shiriwinde de kislorod áhmiyetli ...