Kremniy va uning birikmalari va xossalari

1) Tabiatda uchrashi 2) Olinish usullari 3) Fizikikaviy xossasi 4) Kimyoviy xossasi 5) Ishlatilishi Kremniy va uning birikmalari KREMNIY Tabiatda uchrashi. Tarqalishi jihatidan ikkinchi o'rinda turadi va yer po'stlog'ining 27,8 % to'g'ri keladi. альбит - Na2O.Al2O3.6SiO2, ортоклаз (дaла шпати) - K2O.Al2O3.6SiO2, каолин Al2O3.2SiO2.2H2O, слюда K2O.3Al2O3.6SiO2.2H2O, асбест 3MgO 2SiO2 H2O, кварц (SiO2)n Olinishi: Sanoatda SiO2 yuqori temperaturada ko'mir vositasida qaytarish yo'li bilan olinadi. SiO2 + 2C = Si + 2CO SiO2 + 2Mg = Si + 2MgO Toza kremniy gazsimon SiCl4 ni rux yoki vodorod vositasida qaytarish yo'li bilan olinadi: SiCl4 + 2Zn = Si + 2ZnCl2 SiCl4 + 2H2 = Si + 4HCl Fizik xossalari: ikki xil allotropiyaga: kristall va amorf ega. Kristall kremniy - metall kabi yaltiroq qattiq, kulrang tusli oktaedrik modda Suyuqlanish temperaturasi 1423ºC, zichligi 2,4 gsm3. Amorf kremniy - qo'ngir tusli kukun, SiO2 ni qaytarilishidan olinadi. Qizdirilganda kremniy xlor, oltingugurt, kislorod bilan birikadi. Si + 2F2 = SiF4 Si + 2Cl2 = SiCl4 Si + O2 = SiO2 Fizik-kimyoviy xossalari Qum bilan ko'mir aralashmasi elektr pechida qizdirilsa karborund SiC hosil bo'ladi. SiO2 + 3C = SiC + 2CO Karborund qattiqligi jihatidan olmosga yaqin, elektr tokini yaxshi o'tkazadi. Kremniyning metallar Mg+Si=Mg2Si Magniy silitsidga suyultirilgan HCl ta'sir ettirilsa, vodorod silitsidlar ya'ni SiH4, Si2H6, Si3H6, Si4H10 va boshqa aralashmasi hosil bo'ladi. Mg2Si+HCl=MgCl2+SiH4 (Si2H6, Si3H6, Si4H10) Ular zaharli, kuchli qaytaruvchi, havoda o'z-o'zidan o't olib yonadi: SiH4+O2=SiO2+H2O Kremniy kislotalar bilan o'zaro ta'sir etmaydi. Ishqorlar bilan kirishadi, metasilikat kislota tuzlarini hosil qiladi. Si+2NaOH+H2O=Na2SiO3+2H2 SiO2 natriy silikat va kaliy silikat suvda eriydi, ular eruvchan shisha deb, suvdagi eritmalari suyuq shisha deyiladi. SiO2 + 2NaOH = Na2SiO3 + H2O SiO2 + Na2CO3 = Na2SiO3 + CO2 Bu reaksiya 1300-1400ºC temperaturada boradi. Suyuq shisha olovbardosh zamaskalar kislotabardosh sement va beton tayyorlashda. Asbest 3Mg·2SiO2·H2O tolalari ingichka va pishiqdir, olovbardosh, elektr issiqlikni yomon o'tkazadi. Undan asbest-sement buyumlar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Kaolinit gilning asosini tashkil etadi. Har xil qo'shimchalar, temir birikmalar bo'ladi. Gildan tayyorlangan har xil buyumlar keramika deyiladi. Keramika buyumlar tayyorlash protsessi ham ashyoga ishlov, berish keramik massa tayyorlash uchun ishlatiladi. Shisha. Shishaning ichki qismida kristalitlar kristall panjarasiga ega shishaning sirtiga yaqinlashgan sari uning kristall tuzilishi buzilib, kristallitlar orasida amofr tuzilishga ega bo'lgan qavatlar paydo bo'ladi. Shisha tarkibi Na2O·CaO·6SiO2. Shisha tayyorlash uchun kvars qumi, ohaktosh, sodadir. SiO2 + Na2CO3 = Na2SiO3 + CO2 CaCO3 + SiO2= CaSiO3 + CO2 Soda o'rniga ko'pincha ko'mir ishlatiladi. 2Na2SO4 + 2SiO2 + C = 2Na2SiO3 + 2SO2 + CO2 Temir birikmalari shishaga ...