Molekulyar adsorbsiyalangan qatlamning ximoya ta'siri (kolloid ximoya)

Molekulyar adsorbtsiyalangan qatlamning himoya ta'siri (kolloid himoya) Liofob zollarga ayrim moddalar qeshilsa (YuMB, SFM) ularning koagulyatsiyaga barqarorligi ortadi. Bunday moddalar himoyachilar, ularning dispers sistemani stabillash ta'siri esa - kolloid himoya deyiladi. Kolloid himoya xossasi yuqori molekulali birikmalarda, masalan, oqsillarda (jelatin, albumin, kazein), polisaxaridlarda (kraxmal, dekstrin), ayrim sirt faol moddalarda namoyon beladi. Masalan, temir II gidroksid gidrozoliga oz miqdorda jelatin qeshilsa, bunday zolni koagulyatsiyaga uchratish uchun himoyasiz zolga nisbatan juda kep miqdorda elektrolit kerak beladi. himoyalangan kolloid eritmalarni quriguncha buulatilsa, chekma hosil beladi. hosil belgan chekma dispers muhit bilan yana ta'sirlansa, yana barqaror zolga etadi. Kolloid himoya mexanizmi liofil moddani dispers sistema zarrachasi atrofida adsorbtsiyalanishi bilan tushuntiriladi. Natijada zarracha atrofi liofillashib, solvat qatlami bilan qoplanadi. hosil belagn qobiu, dispers zarrachalarni agregatsiyalanishga yel qeymaydi; liofob zollarga xos belagn barqarorlikni beradi. Kolloid himoyani miqdoriy ifodalash uchun oltin soni, rubin soni, kumush soni, surma soni kabi atamalar qabul qilingan. Bu sonlar nisbiy qiymatga ega belib, ularning xarbiri faqat berilgan zol uchun himoya ta'siriga ega beladi. Masalan oltin soni deb, 10 ml qizil oltin gidrozolini olib unga 1 ml 10%-li xlorid natriy eritmasi qeshilganda koagulyatsiyadan saqlab qolaoladigan quruq himoya moddasining milligramm bilan ifodalangan minimal miqdoriga aytiladi. Kolloid himoya barqaror liofob zollar xolidagi dorilar olishda keng qellaniladi. Masalan, kollargol va protargol tarkibida 70 va 8% yuqori dispersli kumush metalli mavjud belib, u oqsil gidrolizatlari bilan barqarorlashgan beladi. Kolloid himoya fiziologik jarayonlarda xam muhim rol eynaydi. Qonda kaltsiy karbonat va kaltsiy fosfatni belishi ularni suvda eruvchanligini birmuncha oshiradi. Yani qon moddalari kolloid himoyada ishtirok etadi. Bunda kolloid himoya tufayli erimaydigan tuzlarning kolloid zarrachalari bir-biri bilan agregatsiyalanmaydi, yiriklashmaydi va chekmaydi. Organizmda sapro va siydik toshlarini paydo belishi, patologik holat belib, u soxrom, muqin kabi moddalarning bilirubin, xolesterin kabilarga nisbatan kolloid himoyasini kamayganligi tufayli sodir beladi. Kolloid himoya ateroskleroz, podagra, buyrakda va jigarda tosh paydo belishini oldini olishda muhim rol eynaydi. Peptizatsiya Peptizatsiya fanga T.Grem tomonidan kiritilgan. Bu jarayon chektirilgan oqsilni pepsin ta'sirida yana eritmaga etqazish jarayoniga exshash belgani uchun peptizatsiya deb nom olgan. Koagulyatsiya deb koagulyatsiya qilib yangi chektirilagn chekmani peptizatorlarta'sirida zolga (kolloid eritmaga) etqazish jarayoniga aytiladi. Peptizatsiya koagulyatsiyaga teskari jarayondir. Unda chekmaga tushgan zarrachalarni dezagregatsiyaga uchrab qaytadan alohida kolloid zarrachalarga etishi ruy beradi. Peptizator sifatida elektrolitlar, noelektrolitlar qellanishi mumkin. Peptizatsiya mexanizmi quydagicha tushuntiriladi. Peptizator ionlari va molekulalari chekmadagi kolloid zarrachalarga adsorbtsiyalanib, uning atrofida qum elektr qavati yoki solvat qatlamini hosil qiladi. Bu qatlam zarrachalardagi molekulalar aro yopishish kuchini enchib, undan ustunlik qilib, zarrachalarni bir-biridan ajralishiga (dezagregatsiya) va ...