Nordon, asosli va kompleks tuzlarning olinishi va xossalari

IYUPAK TAVSIYA ETGAN DAVRIY SISTEMANI O'RGANISH. NORDON,ASOSLI VA KOMPLEKS TUZLARNI OLINISHI VA XOSSALARI. TUZUVCHI :SF 107 B GURUH TALABASI MASHRABALIYEV HUSNIDDIN. REJA: DAVRIY SISTEMA HAQIDA MALUMOT. NORDON TUZLAR OLINISHI VA XOSSALARI. ASOSLI TUZLAR OLIBISHI VA XOSSALARI. KOMPLEKS TUZLAR OLINISHI VA XOSSALARI. DAVRIY SISTEMA HAQIDA 1869-yilda rus olimi D.I.Mendeleyev kimyoviy elementlarning Davriy qonuniga quyidagicha tarif berdi: Oddiy jismlarning, shuningdek, elementlar birikmalarning shakli va xossalari elementlar atom massasining qiymatiga davriy ravishda bog'liq bo'ladi. Davriy qonun-tabiat qonuni va u tabiatda mavjud bo'lgan bog'liklarni aks ettiradi. Mendeleyev tomonidan davriy qonunning kash etilishida elementlar atom massalari bilan xossalari orasida o'zaro uzviy bog'liqlik borligi atroflicha o'rganib chiqildi.Bir qator elementlarning oksidlari,asoslari,kislotalardagi valentliklari o'zgarishi asosida jadvallar tuzdi. D.I.Mendeleyev olib borgan amaliy va nazariy tadqiqotlari asosida elementlarining atom massasi ortib borishida bilan ularning xossalari ham davriy ravishda o'zgaraib borishini aniqladi. NORDON TUZLAR NORDON TUZLAR-KISLOTA MOLEKULASIDAGI VODOROD ATOMLARI METALL BILAN QISMAN ALMASHINGANDA HOSIL BO'LIB,METALL ATOMI,VODOROD VA KISLOTA QOLDIG'IDAN IBORAT BO'LADI. MASALAN:Ca(HCO3)2,NaHCO3,Cu(HSO4)2, KHS,Ba(HSO3)2,NaHSO4,LiHSO4 VA HOKAZO. AGAR TUZ HOSIL QILISH UCHUN OLINGAN KISLOTA TARKIBIDA FAQAT BITTA VODOROD ATOMI BO'LSA, UNDAN NORDON TUZ HOSIL BO'LMAYDI. OLINISH USULLARI: 1, Kislotalarga kam miqdorda ishqor qo'shish bilan nordon tuz hosil qilish mumkin: KOH + H2S(mo'l)=KHS + H2O NaOH + H2SO4(mo'l) = NaHSO4 + H2O KOH + H4P2O7 = KH3P2O7 + H2O OLINISH USULLARI: 2.Tuzlarga oz miqdorda kislota qo'shib nordon tuz hosil qilish mumkin: Ca3(PO4)2 + H3PO4= 3CaHPO4 Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 = 3Ca(H2PO4)2 3. Asoslarga mo'l miqdorda kislotali oksid ta'sir qilsa ham nordon tuz hosil qilinadi: NaOH + CO2 = NaHCO3 Ba(OH)2 + CO2 = Ba(HCO3)2 OLINISH USULLARI: 4.Ko'p asosli kislotalarning o'rta tuzlariga kuchli kislota tasir etganda ham nordon tuzlar hosil bo'ladi : Ca3(PO4)2 + H2SO4 = 2CaHPO4 + CaSO4 2CaHPO4 + H2SO4 = Ca(H2PO4)2 + CaSO4 Ca(H2PO4)2 + H2SO4 = 2H3PO4 + CaSO4 5.Asoslarga kislotali oksidlarning tasirida ham hosil bo'ladi: CO2 + NaOH = NaHCO3 CO2 + KOH = KHCO3 NORDON TUZLAR XOSSALARI: 1.Nordon tuzlar suvdagi eritmalarida ikki bosqichda disotsilanadi: NaНCO3 = Na* + HCO3 2. Nordon tuzlardagi vodorod metal atomlariga o'rin bera oladi, natijada normal tuzlar hosil bo'ladi: NaНCO3 + NaOН = Na2CO3 + H2O NaНSO 4 + NaOН = Na2SO4 + H2O NORDON TUZLAR XOSSALARI: 3.Nordon tuzlar qizdirilganda o'zidan suv ajratib chiqaradi va normal tuzga o'tadi: Ca(HCO3)2 = CaCO3 + H2O + CO2 (qizdirib) Mg(HCO3)2 = MgCO3 + H2O + CO2 (qizdirib) ASOSLI TUZLAR TARKIBIDA METALL ATOMI, GIDROKSIL GURUHI VA KISLOTA QOLDIG'I BO'LADI. ASOSLI TUZLAR BIR NEGIZLI KISLOTALI ASOSLARDAN HOSIL BO'LMAYDI. M: AI(OH)2Cl, (CuOH)2SO4, ...