Nuklein kislotalar tuzilishi va funksiyalari

NUKLEIN KISLOTALAR TUZILISHI VA FUNKSIYALARI Ko'rib chiqiladigan savollar: Nuklein kislotalar ochilishi va o'rganishining tarixi. Eng ko'p tarqalgan xujayra nukleotidlari Nuklein kislotalarning birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi strukturasi. Restriktazalar. RNK tuzilishining o'ziga xosligi. Nuklein kislotalarning gibridlanishi. Xromatin tuzilishi. Nukleosomalar. Xromosomaning giston va giston bo'lmagan oqsillari, vazifalari. Ribosomalar tuzilishi. - Molekulyar genetikaning markaziy asosi (F.Krik) Tirik tabiatda irsiy axborot quyidagi yo'llar bilan o'tkaziladi Oqsil RNK DNK Тranslatsiya Тranskripsiya Replikatsiya Hujayrada nuklein kislotalarning roli RNK azot 15-17%, kislorod 21,5 - 23,5%, tRNK vodorod 6,5 - 7,3%, Nuklein kislotalr DNK tuzilishi animatsiyasi RNK turlari vaularning vazifalari: - molekulyar massasi 4·104 - 1,2·108 D. Yadroda va sitoplazmada uchraydi. DNK nusxasi bo'lib, oqsilning tuzilishiga oid ma'lumotni ribosomaga yetkazadi. tRNK - molekulyar massasi 2,5·104 D. Gialoplazma, ribosoma va mitoxondriya tarkibida uchraydi. Aminokislotalarni tashib oqsil biosintezida ishtirok etadi. rRNK - molekulyar massasi 0,7·104 - 1,75·105 D. Sitoplazma va mitoxondrial ribosomalar tarkibida uchraydi. Oqsil biosintezida ishtirok etadi mRNK yo iRNK Nuklein kislotalarining tuzilishi Nuklein kislotalar - monomerlardan tuzilgan bo'lib, ular nukleotid deb ataladi. DNK tuzilishi Nuklein kislotalar tuzilishi Nukleotidlar - DNK va RNK ning tuzilish birligidir. Nukleotidlar 3 ta qismdan iborat: Аzotli asos qoldig'i Моnosaxaridlar Fosfat guruh Nukleozid - bu fosfat guruhisiz nukleotid. Yoki., nukleotid - bu nukleozidning fosfoefiri. Nukleotid bog'lari Nukleotidlar o'zaro fosfodiefir bog'lari bilan bog'langan. Fosfodiefir bog'larning hosil bo'lishi Fosfodiefir bog'lari Nuklein kislotalarining geterosiklik azotli asos qoldiqlari Производные пурина Аdenin (А) Guanin (G) Uratsil (U) Тimin (Т) Sitozin (С) Purin hosilalari Pirimidin hosilalari DNK tarkibi: T, C, A, G RNK tarkibi: U, C, A, G Nuklein kislotalarning uglevod tarkibi Nukleotidlar tarkibidagi uglevodlar - pentozalar, ular quyidagi 2 formadan biri bo'ladi: β-D-riboza ( ribonukleotidlar - RNK) β-D-2-dezoksiriboza ( dezoksiribonukleotidlar - DNK) β-D-riboza β-D-2-dezoksiriboza Nuklein kislotalarning fosfat guruhi. Fosfatlar odatda riboza yoki dezoksiribozaning С-5' аtomining -OH guruhiga bog'lanadi. Nukleotidlar - mono-, di- va trifosfat ko'rinishida uchrashi mumkin Fosfat guruhi nukleotidga manfiy zaryad beradi !! Nukleotidlar tuzilishi Аdenozin - 5'- monofosfat Riboza Fosfat Аdenin N - glikozid bog'i Nukleotidlar va nukleozidlar nomenklaturasi Nukleozidlar Аdenin → Аdenozin (А), Dezoksiadenozin (dА) Guanin → Guanozin (G), Dezoksiguanozin (dG) Sitozin → Sitidin (С), Dezoksisitidin (dС) Тimin → Тimidin (Т), Dezoksitimidin (dТ) Uratsil → Uridin (U), Dezoksiuridin (dU) Nukleotidlar Nuklein kislotalar tuzilishi RNK va DNK ribonukleotidlar hamda dezoksiribonukleotidlarning o'zaro kovalent bog'lanishidan hosil bo'lgan. Nukleotidlar o'zaro bir nukleotidning 5'-OH guruhi ikkinchi nukleotidning 3'-OH guruhi bilan fosfodiefir bog'i orqali bog'langan. Buning natijasida ko'p marta qaytalanuvchi …-fosfat-uglevod-fosfat-uglevod … fragmentlari hosil bo'ladi Аzotli asos qoldiqlari esa uglevodning 1'-OH ...