Sirt faol moddalar

Sirt faol moddalar Shunday moddalar borki, ular suvda yaxshi eriydi, masalan, spirt, tuz, glitserin va x. Bunday moddalar gidrofil moddalardir. Moddalar borki, ular suvdan qochadi, amlda suvda erimaydi, masalan yoular, parafin va x. - bunday moddalar gidrofob moddalardir. Agar bitta molekulada xam gidrofoblik, xam gidrofillik namoyon belsa, bunday moddalar difil tuzilishga ega belgan moddalar deyiladi va « » belgisi bilan ifodalanadi. Boshqacha qilib aytganda Gibbs tenglamasidagi: ga ega belgan moddalar sirt faol moddalardir. Agar musbat qiymatga ega belsa, sirt nofaol moddalar deyiladi. SFM Gibbs tenglamasidagi «G» musbat tqiymatga ega beladi. SFM suvda eritmasida dissotsialanishiga qarab ionogen va noionogen SFMga belinadi. Ionogen SFM ez navbatida anionaktiv, kation aktiv va amfolit SFMga belinadi. Anionaktiv moddalar suvda dissotsialanib, satxlar chegarasida adsorbtsiyalanadigan anionlar hosil qiladi. Ularga sovun QCOONa (Q=C17H35, C17H33, C14H29 va x); alkil sulfatlar Q-OSO3Na (Q=C12H25-C15H31); alkilarilsulfonatlar Q- -SO3Na (Q=C10H21-C14H29) va b. misol beladi. Kation aktiv moddalar suvda dissotsialanib, satxlar chegarasida adsorbtsiyalanadigan kationlar hosil qiladi. Masalan, Q1N+(Q3)Q2Cl- yoki yuqori aminlar kation aktiv hisoblanadi. Amfolit (amfoter) SFM tarkibida xam kislota, xam asos xarakteriga ega belgan guruhlar beladi. Masalan karboqsil va aminoguruhlar belishi mumkin. Ular muhitning rN qiymatiga qarab, anion yoki kation aktivlikni namoyon qiladilar QNH(CH2)nCOO-QNH(CH2)nCOOH  QN+H2(CH2)nCOOH Noionogen SFM suvda eriganda ionlarga dissotsialanmaydi. Ular, asosan, suvda vodorod bouini hosil qilish qobiliyatiga ega belgani uchun eriydi va satxlar chegarasiga adsorbtsiyalanadi. Ularga «OP» turidagi: Q - O(SH2-CH2O)nN, n = 17-20 yoki Q - SOO(SN2SN2O)nN, QO(SN2SH2O)n H kabi moddalarni misol qilib kersatish mumkin. Kolloid sirt faol moddalarning eziga xos xususiyati, ular termodinamik jihatdan barqaror kolloid sistemalar hosil qila oladi. Ularning suvli eritmadagi joylashishi quydagicha ifodalanadi: Eritmada SFM kontsentratsiyasini ortishi bilan ularning mitsellyar tuzilishi namoyon beladi. Bunda termodinamikaning II- qonuniga muvofiq SFM molekulasi ezining ortiqcha energiyasini minimumga keltirishga intiladi. Bunday holat suvli sharoitda SFMning birnecha molekulalarni gidrofob qismini suvdan qochib, gidrofil qismini suvga qaratib joylashadilar: SFMning mitsella hosil qiladigan eng kichik kontsentratsiyasi mitsella hosil qiluvchi kritik kontsentratsiya (MXQKK)deb ataladi. MXQKKni topish uchun kontsentratsiya ezgarishiga bouliq belgan istagan parametr (xossa) grafigi chiziladi. Masalan, SFM eritmasining elektr etqazuvchanligini kontsentratsiya boulik grafigi chizilsa, f ( C ) egrisida keskin sinish rey beradi. Bu nuqtadan abstsiss eziga perpendikulyar tushurilsa, MXQKK topiladi:  Agar   ln C bouliqlik grafigi olinsa, ushbu grafik hosil beladi. Egrining siqish nuqtasidan MXQKK topiladi. Shu miqyosda  f ( C ), D = f ( C ) kabi bouliqlar orqali xam MXQKKni topish mumkin. Turli guruhlar GLB qiymati quyidagi jadvalda keltirilgan E'tiboringiz uchun raxmat ...