Titrimetrik (hajmiy) analiz. Uning mohiyati va metodlari

REJA Mаvzu: Titrimetrik (hajmiy) analiz. Uning mohiyati va metodlari Titrimetrik (hajmiy) analiz Titr fransuzcha titre- titul, sifat, lotincha titulus- yozish so'zlaridan olingan. Analitik kimyoda esa eritma konsentratsiyasini ifodalovchi usullardan biridir. Titrimetrik analiz miqdoriy analiz metodlaridan biri hisoblanib, unda miqdorni topish eritmalar hajmlarini o'lchash yo'li bilan bajariladi Titrlashning mohiyati aniqlanuvchi A modda eritmasiga konsentratsiyasi juda aniq bo'lgan B reaktivdan oz- ozdan qo'shib boriladi. Titrlash A va B moddalarning ekvimolyar miqdorlarigacha davom ettiriladi. Aniq konsentratsiyali B reagent standart eritma deb ataladi. Aniqlanuvchi modda miqdoriga titrantning miqdori ekvivalent bo'lganda titrlash to'xtatiladi, mana shu paytga to'g'ri keladigan nuqta ekvivalentlik nuqtasi deb ataladi Titr- bir millilitr eritmadagi moddaning grammlar soni: T=mV Titri ma'lum eritma yordamida titri noma'lum eritmaning titrini aniqlashga titrlash deyiladi Titrimetrik analizning rivojlanish tarixi Analizning titrimetrik metodini gravimetrik metodga nisbatan farq qiladigan tomonlari bor va ular quyidagilardan iborat: Titrimetrik analiz titrlash uchun namuna olish tartibiga ko'ra pipetkalash va ayrim namunalar usullariga bo'linadi: -pipetkalash usuli saqlanganda o'z titrini o'zgartirmaydigan, barqaror moddalarning eritmalaridan namunalar olish uchun ishlatiladi. Bunda namuna ma'lum hajmli pipetka yordamida olinadi. Olingan bu namuna alikvot qism deyiladi. -ayrim namunalar usuli yengil uchuvchan, tez parchalanadigan, beqaror moddalardan namuna olish uchun ishlatiladi. Bu usulda namuna olish uchun maxsus shisha pufaklardan foydalaniladi. Titrimetrik aniqlashlarni qanday usulda bajarilishidan qat'iy nazar hamma vaqt ishchi titrlangan eritma­lar, reaksiyaga kirishuvchi moddalar eritmalari hajmini aniq o'lchash, ekvivalent nuqtani aniq belgilash, analiz natijalarini to'g'ri hisoblash zarur bo'ladi. . Aniq ma'lum konsetratsiyali eritmalarni ishchi titr­langan eritmalar titrantlar deb ataladi. Titrlangan erit­malarni turli usullar bilan tayyorlash mumkin. Tayyorlash usuliga bog'liq holda ularni titrlangan va standartlashtirilgan eritmalarga ajratiladi. Kerakli moddaning aniq massali tortimini olib, ma'lum hajmli o'lchov kolbasiga o'tkazib, distillangan suvda eritilsa va o'lchov kolbasining belgisigacha distillangan suv quyib, kolba tiqinini berkitib, yaxshilab chayqatilsa eritma hosil bo'ladi. Bu usulda tayyorlangan eritmalarni standart eritmalar yoki tayyorlangan titrli eritmalar deb yuritiladi. Tayyorlangan titrli eritmalar hosil qilishda ishlati­ladigan moddalar boshlang'ich moddalar deb nomlanadi. Bu moddalar ma'lum talablarga javob berishi lozim. Bu modda­lar kimyoviy toza bo'lishi, ular eritmada va quruq holda saqlanganda ham barqaror bo'lishi, tarkibi kimyoviy formulasiga qat'iyan mos kelishi kerak. Shunday moddalarga natriy tetraborat Na2B4O7· 10H2O natriy karbonat Na2CO3, oksalat kislota H2C2O4 · 2H2O, natriy oksalat Na2C2O4, qahrabo kislota H2C2H2O4, kaliy xlorid KC1, natriy xlorid NaCl, kaliy dixromat K2Cr2O7 va boshqalar misol bo'la oladi. Standart eritmalar (kerakli konsetratsiyadagi ma'lum hajmli) tayyorlashdagi moddaning tortimi massasi ushbu formuladan hisoblab topiladi. bu yerda, m - modda tortimining massasi, g; N - tayyorlanadigan eritma normalligi; E - moddaning ekvivalent massasi, ...