Kompleks birikmalar slayd taqdimot

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI TIBBIY VA BIOLOGIK KIMYO KAFEDRASI FAN: KOMYO, BIOLOGIK KIMYO VA MOLEKULYAR BIOLOGIYA KOMPLEKS BIRIKMALAR Tuzuvchi : ass. F.A.Umarov MASHG'ULOT № 5 KOMPLEKS BIRIKMALAR Reja: Kompleks birikmalarni o'rganishdagi muammolar A.Vernerning koordinatsion nazariyasi Kompleks birikmalarning nomenklaturasi Kompleks birikmalarning tuzilishi Kompleks birikmalarning eritmalari Helatli kompleks birikmalar Kompleksonometriya Na3[Co(NO2)6] K3[Fe(CN)6] [Cu(NH3)4]2+ MASHG'ULOTNING MAQSADI Organizmda faoliyat ko'rsatadigan fermentlarning 700 tasi metallofermentlar hisoblanadi. Ular kimyoviy tabiati bo'yicha kompleks birikmalardir. Shuning uchun fermentlar ta'sirini o'rganishda talabalar kompleks birikmalarning tuzilishi va hossalarini o'rganishlari kerak. Metallar bilan zaxarlanganda ularni kompleks birikmalar holatiga o'tkazib organizmdan chiqarib yuborish yo'li bilan davolanadi. Kompleks hosil qilish reaksiyalarini o'rganish bu ishni samarali o'tkazish uchun poydevor yaratadi. Shuningdek, kompleks hosil qilish reaksiyalarini ishlatgan holda kompleksonometriya usuli bilan metallar konsentratsiyasi aniqlanadi. Shu masalalarni yechish kompleks birikmalar koordinatsion nazariyasini o'rganishni talab etadi. «QO'SHIMCHA VALENTLILIK MUAMMOLARI…» CuSO4.4NH3 - Andrey Libaviy, 1597 y. AgCl.2NH3 - I.Glauber, 1648 y. CoCl3.6NH3 - Tasser, 1798 y. 1704 y. Disbax - berlin lazurini oldi KCN.Fe(CN)2.Fe(CN)3 1749-1753 yy. P'yer Jozef Maker qizil qon tuzini oldi. QO'SH TUZMI TUZ YOKI KOMPLEKS BIRIKMALARMI …? KCr(SO4)2∙ 12H2O - xromokaliyli achchiq tosh KCr(SO4)2∙ 12H2O = = K+ + Cr3+ + 2SO42- + 12H2O Fe(CN)3.3KCN = 3K+ + Fe3+ + 6CN- Qizil qon tuzi Eritmada aniqlab bo'lmaydi Komplekslar o'zi nima ? Kompleks birikmalar bu - qattiq holatda va eritmalarda mustaqil mavjud bo'la oladigan va tarkibida komplеks ion yoki molеkula saqlagan murakkab birikmalarga aytiladi. Markaziy ionning koordinatsion soni - uning mazkur komplеks birmkmada ligandlar bilan hosil qilgan umumiy bog'lanishlar sonidir. VALENTLIK - o'zgaruvchan yoki doimiy? «Birlashtiruvchi kuch» Eduard Frankland, 1852 y. «Atomlilik» «Valentlilik» Vixelguaz sh., 1868 y. Valencia - kuch Fridrix Avgust Kekule (1829 - 1896) Eduard Frankland (1825-1899) Alfred Verner (1866-1919 yy.) 1913 yilda Shvedsariya qiroli Gustav V Alfred Vernerni nobel mukofoti va diplomi bilan taqdirladi Uning ishlarini molekulalarni tabiatga aloqadorligi yangicha usulda eski muammolarni ochgani uchun hamda noorganik kimyoda yangi tadqiqotlar uchun yo'l ko'rsatgani uchun. KOORDINATSION NAZARIYANING ASOSLARI Alfred Verner Anorganik birikmalarni tuzilishiga savollar 1893 y. Asosiy va qo'shimcha valentlilik Koordinatsion bog'lar Ichki va tashqi sferalar Kompleks ionlarning tuzilishi Kompleks birikmalarning tasnifi Kompleks birikmalarning nomlanishi Kompleks birikmalarning turg'unligi 1905 y. «Anorganik kimyoda yangi mulohazalar» ASOSIY VA QO'SHIMCHA VALENTLILIK PtCl4.2NH3 Pt Cl Cl Cl Cl NH3 NH3 Asosiy valentlik - elementlarning odatdagi valentliklariga mos keladi, kimyoning qonunlariga to'g'ri keladi. Qo'shimcha valentlilik - qo'shimcha, qoldiq valentlilik, bunda asosiy valentlik to'yingandan so'ng namoyon bo'ladi [Pt(NH3)2Cl4] KOMPLEKS ION HOSIL ...