Lipidlar slayd taqdimot

Lipidlar Toshkent TIBBIYoT AKADYeMIYaSI TIBBIY VA BIOLOGIK KIMYo kafedraSI Fan: TIBBIY KIMYo ma'ruzachi, dotsent: Tadjieva X.S. ma'ruzaning maqsadlari Lipidlar o'z ichiga turli xil moddalarni oladi va ularning vazifalari ham turlicha. Yog'lar energetik, mumlar himoyalash, fosfo-, sfingo- va glikolipidlar esa membranalar devorlarini quruvchi moddalar vazifasini o'taydi. Gidrolizlanmaydigan lipidlardan - terpenlar o'simliklarda bo'lib, ko'proq dori modda sifatida ishlatilsa, steroidlar gormonlar, vita'minlar, o't kislotalari va b. sifatida organizmda o'rin olgan. Bu vazifalari ularni tuzilishi va kimyoviy xossalari bilan bog'likdir. Shuning uchun lipidlarning klassifikatsiyasi, ularning tuzilishi va xossalarining o'ziga xosliliklari bilan tanishish muhim ahamiyatga egadir. Ko'riladigan masalalar 1. Lipidlar, ularning umumiy ta'rifi va klassifikatsiyasi 2. Sovunlanuvchi oddiy lipidlar. Yog'lar, moylar va mumlar. Ular tarkibidagi yog' kislotalarning turlari va xossalari. 3. Murakkab lipidlar. Fosfolipidlar, sfingolipidlar va glikolipidlarning tuzilishi. 4. Sovunlanuvchi lipidlar va ularning tuzilish birliklarini xossalari. Ko'riladigan masalalar 5. Sovunlanmaydigan lipidlarning turlari, umumiy xossalari va vazifalari 6.Terpenlar, ularning ta'rifi, tuzilishi va xossalari 7. Lipid tabiatli kichikmolekulyar bioboshqaruvchilar 8.Steroidlar, ularning ta'rifi, tuzilishi va xossalari Lipidlarning umumiy ta'rifi. Lipidlar - bu nisbatan katta, hayvonlar va o'simliklar to'qimalarida uchraydigan, suvda erimaydigan va kam qutbli erituvchilarda eriydigan xilma xil moddalarning guruhidir. Ularning vazifalari - 1. Energiya jamlovchi moddalar 2. himoyalovchi 3. hujayra membranalarining qurilish materiali 4. Dorivor moddalar 5. Gormonlar, vita'minlar va boshqa bioboshqaruvchilar Yuqorimolekulyar yog' kislotalari Oddiy lipidlar. Mumlar Miritsilpalmitat (asalari mumi) Oddiy lipidlar. Mumlar Tsetilpalmitat Oddiy lipidlar. Moylar (Glitserin trioleati) Oddiy lipidlar. Yog'lar Tristearin 1-Oleo-2-palmito-stearin Murakkab lipidlar Murakkab lipidlar Qutbsiz (gidrofob) kismi Qutbli (gidrofil) qismi Fosfatidilxolin (letsitin) Sfingolipidlar Tseramid - sfingozinning aminoguruhi bo'yicha atsillangan hosilasi Tseramid Sfingomielin Qutbli (gidrofil) qismi S-(SN2)n-SN3 CH3-(CH2)12-CH=CH- Galaktotserebrozid - asab hujayralari devorlarining tarkibiga kiradi Tseramid kismi Galaktoza kismi Sovunlanuvchi lipidlarning bazi-bir xossalari 1. Gidroliz + N2O S17N33SOON S15N31SOON S17N35SOON 1-Oleo-2-palmito-stearin + Yog kislotalari Glitserin + N2O S15N31SOON + S16N33ON Palmitin kislota Tsitil spirti Sovunlanuvchi lipidlarning bazi-bir xossalari 2. Birikish I2 Sovunlanuvchi lipidlarning bazi-bir xossalari 2. Birikish H2 3. Oksidlanish reaksiyalari Sovunlanuvchi lipidlarning bazi-bir xossalari to'yinmagan yog kislota Epoksidlar Diollar Karbon kislotalar KMnO4. H2O KMnO4. H3O+ Perbenzoy kislota Lipidlarni peroksidli oksidlanishi RCH2CH=CHR' HO. yoki NOO. -N2O yoki -NOON RCHCH=CHR' . O2 RCHCH=CHR' O - O . N2O -HO. RCH-CH=CHR' O - ON RC O H + HOCH=CHR' O=CH-CH2 R' O2 RCOOH + R'CH2COOH Gidroperoksid Molekulyar massasi kichikroq bo'lgan karbon kislotalar Lipidlarni - oksidlanishi R-CH2-CH2-CH2-C-OH HSKoA R-CH2-CH2-CH2-C-SKoA -2H +H2O [O] HSKoA + -2H +H2O [O] HSKoA Atsilkoferment A Atsetilkoferment A Sovunlanmaydigan lipidlarning umumuiy ta'rifi Lipidlar fraksiyasining gidrolizlanmaydigan guruhiga kiruvchi moddalar sovunlanmaydigan lipidlar deyiladi. Sovunlanmaydigan ...