Aldegid va ketonlar

Aldegid va ketonlar Reja: 1. Aldegid va ketonlarni nomlanishi. 2. Aldegid va ketonlarningolinishi, fizikaviy va kimyoviy xossalari. 3. Kondensatsiyalanish reaksiyalari. 4. Aldegid va ketonlar xalq xo'jaligining turli sohalarida ishlatilishi. 20.1. Aldegid va ketonlarni nomlanishi Aldegidlarni sistematik va ratsional nomenklaturalar asosida nomlanadi: 1.Aldegidlarni olishni eng birinchi zo'r metodi spirtlarni oksidlab olish. Bu reaksiyani Dess-Martin dixlormetan erituvchisida va xona haroratida olib borgan. 2.Ketonlarni olishda spirtlarni Cr(VI)oksidda oksidlab olinadi. 20.2. Aldegid va ketonlarning olinishi, fizikaviy va kimyoviy xossalari Birlamchi spirtlarni oksidlab aldegid, ikkilamchi spirtlarni oksidlab esa ketonlar olinadi Alkenlarni oksidlab olish Olinish usullari Geminal digalogenalkanlar gidroliz qilinganda ham aldegid va ketonlar hosil bo'ladi: Alkinlar simob tuzlari ishtirokida kislotali muhitda suvni biriktiradi (M.G.Kucherov, 1881). Olinish usullari Alkenilboranlarni oksidlash: Nitrillarga Grinyar reagentining birikishi: Murakab efirlarni DIBAN-diizobutilalyuminiygidrid bilan qaytarib olish Aldegid va ketonlarning olinishi Aldegid va ketonlar nukleofil birikish reaksiyalariga kirishadi. Aldegid va ketonlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari Aldegid va ketonlarga suvning birikishi Spirtlarning birikishi. Aldegid va ketonlarga 1 mol spirtning birikishidan yarimatsetallar (yarimketallar), 2 mol spirtning birikishidan atsetallar va ketallar hosil bo'ladi. Natriy bisulfitning birikishi Aldegid va ketonlarning birlamchi va ikkilamchi aminlar bilan reaksiyasidan iminlar va enaminlar hosil bo'ladi. Aldegid va ketonlarda keto-enol tautomeriya 20.4.Kondensatsiyalanish reaksiyalari Aldol kondensatsiyasining ishqoriy muhitdagi mexanizmi: Kondensatsiya reaksiyasining umumiy sxemasi quyidagicha: Asosli kataliz Kislotali kataliz Kroton kondensatsiyasi: Aldegidlarning oksidlanishi Ketonlarning oksidlanishi. Popov qoidasi Aldegid va ketonlarning oksidlanishi Aldegid va ketonlarning qaytarilishi qaytaruvchilar sifatida Ni, Pd, Pt yoki metall gidridlari (LiAlH4, NaBH4) ishlatiladi. Aldegidlar qaytarilganda birlamchi spirtlar ketonlar qaytarilganda ikkilamchi spirtlar hosil bo'ladi. Aldegid va ketonlarning qaytarilishi 1. John McMurry. Organic Chemistry with Biological Applications, Third Edition. USA. 2015. R1309 2. Jonathan Clayden, Nick Greeves and Stuart Warren Organic chemistry Second Edition Published in the USE by Oxford University 2012. P.1261 Adabiyotlar Mavzu: Aldegid va ketonlar 2.Aldegid va ketonlarni nomlanishi Aldegidlarni sistematik va ratsional nomenklaturalar asosida nomlanadi: Olinish usullari. a) Alkenlarni ozonlab olish: b) alkenlarni palladiy tuzlari ishtirokida oksidlab olish v) Alkenlarni gidroformillab olish (oksosintez) (Reppe reaksiyasi) 2. Alkinlarni gidratlash (Kucherov reaksiyasi) bu usul atsetaldegid olishning sanoat usuli hisoblanadi: Uch bog' chetida turgan va simmetrik alkinlarni gidratlash reaksiyalari yaxshi boradi: 3. Alkenilboranlarni oksidlash: Atsetilen gomologlaridan hosil bo'lgan alkenilboranlarni oksidlash orqali aldegidlar olinadi: 4. Spirtlarni oksidlash orqali karbonil birikmalar olish. 5. Nitrillarga Grinyar reagentining birikishi: 6. Karbon kislota xlorangidridlarining kadmiyorganik birikmalar bilan reaksiyalari: 7. Karbon kislotalarning xlorangidridlarini qaytarish bilan aldegidlarni olish: 8. Aldegid va ketonlarni karbon kislotalarni piroliz qilib olish: 9. Metanni havo kislorodi ishtirokida oksidlab formaldegid olish: Aldegid va ketonlarning fizikaviy ...