Alyumosilikatlar va seolitlar

Alyumosilikatlar va seolitlar Reja: Alyumosilikat katalizatorlari va ularni regenirasiyasi Seolitlar Alyumosilikat katalizatorlari va ularni regenirasiyasi 1.Alyumosilikat katalizatorlari va ularni regenirasiyasi Ba'zi moddalar katalizator aktivligini kamaytiradi yoki butunlay yuqotadi. Bunday modda katalizator zahari yoki kontakt zahar, ba'zan esa antikatalizator deb aytiladi. Tiniq zaharlarga Br, birikma HCN, As, PH3 AS H3, AS2 O3, P2O5, CO, H2S. misol buldi. Katalizator zaharlanishi 4 xil bo'lishi mumkin. 1. Qaytar zaharlanish. 2. qaytmas zaharlanish 3. Kumulyativ zaharlanish. 4. Qulay zaharlanish. 1. Qaytar zaharlanishda zaharlanib aktivligini yo'qotgan katalizatorni turli usul bilan yana aktiv holga keltirish mumkin. Bu usulladan biri katalizator yuzasidagi zaharni gaz yoki suyuqlik bilan kimyoviy reakstiya kiritilib, zahar mas yomon adsorbstiyalanuvchi moddaga aylantirladi. 2. qaytmas zaharlanishida zahar katalizator aktivligini yuqotadi. Zahar langan katatalizatorning aktivligini tiklab bo'lmaydi. Masalan H2S, PH3 gazlari ko'p katalizatorlarni qaytmas zaharlaydi. 3.Ba'zan reagentdagi oz miqdoridagi zahar ta'sirida katatalizator progressiv ravishda passivlanadi. Bu zaharlanish kumulyativ yoki yig'ilib boradigan zaharlanish deyiladi. 4.Ba'zan katatalizatorning aktivligini kamaytiruvchi qo'shimcha katatalizator aktivligini kamaytirish bilan birga, o'z xususiyatini va ba'zan funkstiyasini o'zgartiradi. Natijada ko'p bosqich bilan boradigan jarayon biror oraliq bosqichda to'xtab qoladi. Katatalizatorning bunday zaharlanishini qulay zaharlanish deyiladi. Masalan, benzol eritmasida benzol xlorid platina katataltzator ishtirokida gidrogenlanganda toluol hosil bo'ladi. Lekin bu reakstiya bir nechta bosqichda beradi. S6N5 SOSI +112 S6N5 CHO+112 S6N5 CH2OH+112 S6N5 CH3 Agar toza benzol o'rniga iflosroq benzol yoki xinolin aralashgan benzol ishlatilsa, katalizatorning aktivligi kamayadi va jarayon aldegid hosil bo'lish bosqichida to'xtab qoladi. Bu esa yuzani bir jinsli bo'lmasdan , turlicha aktivlikga ega bo'lgan aktiv markazlar mavjudligini, yuzani ko'p jinsligini ko'rsatadi. Kontakt zaharlarning o'ziga xos xususiyatlaridan beri, juda oz miqdorda bo'lganda ham katatalizator aktivligini sezilarli kamaytirib yubora olish va hatto, butunlay yo'q qilishdan iborat. Masalan, NI - katalizatorning aktivligi 0,005g. HCN ta'sirida 2 barovar kamayadi, 0,003g. HCN ta'sirida esa katatalizator tamomila passivlashadi. Mis katatalizator ishtirokida metil spirtini gidrogenlashda CS2CHCl 2, Br Hgl 2 lar zaharlidir. Bu reakstiyada 1g -atom katatalizator aktivligini tamomila yo'qotish uchun kuyidagicha miqdorda (2-atom hisob ida) zahar kifoya qiladi CS2 dan 0,0069; Br 2 dan 0,016, Hgl 2 dan 0,0022. Zaharning birinchi partiyasi katatalizator aktivligini 70-80% kesadi. Bu chegarada aktivlik to'g'ri chiziq qonuni bo'yicha kamayadi. - katatalizatorning oldingi va zaharlanishdan keyingi aktivligi, a-zaharlanish koeffistienti. Zaharning so'nggi partiyalarda aktivlik sekinlik bilan o'zgaradi. Zaharlarda ham katatalizatordagi singari saylash xususiyati bor. Biror zahar ma'lum katatalizator uchun ma'lum reakstiyadagina zahar bo'la olishi mumkin. Bir reakstiya katalizatorning aktivligini kamaytiruvchi zahar boshqa bir reakstiyada shu katatalizator uchun zahar bo'lmasligi mumkin. Masalan, temir gruppasi katatalizatorlari uchun gidrogenlash ...