Aralash funksiyali birikmalar haqida umumiy ma'lumot

Aralash funksiyali birikmalar Oksikislotalar Aldegid va ketonokislotalar Oksialdegidlar va oksiketonlar Aminokislotalar Bioorganik kimyo asoslari Biologik kimyo asoslari Oqsillar Fermentlar Garmonlar va enzimlar Vita'minlar Dorilar Gerbitsid va insektitsid Nuklein kislotalar Bioorganik kimyo XX asrning ikkinchi yarimida «Organik kimyo» fanidan ajralgan. U hayot faoliyatida ishtirok etadigan organik birikmalarni o'rganadi 1) BIOPOLIMYeRLAR (oqsillar, saxaridlar, nuklein kislotalar), 2) BIORYeGULYaTORLAR (fermentlar, garmonlar, vita'minlar va x.k.); 3) Sintetik bio- aktiv birikmalar (dori-darmonlar, o'stirish vositalari, gerbidtsidlar). Oqsillar yoki proteinlar - murakkab, yuqori molekulali organik birikmalar bo'lib, o'zaro amid bog' bilan bog'langan aminokislotalar qoldiqlaridan tuzilgan. Bir xil oqsil tarkibiga turli xil aminokislotalar kirishi mumkin. Oqsil to'liq gidrolizga uchraganda aminokislotalar hosil bo'ladi. Inson, hayvon va o'simliklar tanasida oqsillar turli xil vazifalarni bajaradi. Ular tomir, pay, teri, suyak va boshqalar asosini tashkil qiladi. OQSILLAR Modda alamshinish va to'qimalar ko'payishida muhim vazifani bajaradi. Garmonlar, enzimlar, pigmentlar, antibiotiklar, toksinlar oqsil birikmalar bo'lib hisoblanadi. Oqsillar katta molekulyar massaga ega. Masalan, inson qoni zardobi albuminining molekulyar massasi 61500, qon zardobidagi -globulinining molekulyar massasi 15300, gemotsianinniki esa 6600 ga teng. Ko'pchilik oqsillar qattiq holda batiy vaklni (jun, ipak) saqlaydilar yoki kukun shaklida mavjud bo'ladilar. Ayrim oqsillarni kristall shaklda olish mumkin. Ko'pchilik oqsillar suvda, suyultirilgan kislota eritmalarida eriydilar. Deyarli barcha oqsillar ishqorlarda eriydi. Hamma oqsillar organik erituvchilarda erimaydi. Oqsil eritmalari kalloid xususiyatiga ega bo'lib, dializ usulida tozalanadi. Oqsillar eritmalarda suvda eruvchi organik erituvchilar (spirt, atseton), tuz eritmalari, kislotalar yordamida cho'ktiriladi. Cho'ktirish vaqtida ko'pchilik oqsillar zanjirining konformatsiyasi o'zgaradi va erimaydigan holatga o'tadi. Bu jarayonga oqsil denaturatsiyasi deyiladi. Ko'pchilik oqsillar qizdirilganda ham denaturatsiyaga uchraydilar. Aminokislotalar kabi oqsillar ham amfoterlik xususiyatiga ega. Izoelektrik nuqtaning holati oqsilning tarkibiga kiruvchi aminokislotalarning tabiatiga bog'liq bo'ladi. Bu qiymat jelatinada 4,2; kazeinda 4,6; tuxum albuminida 4,5; gemoglabinda 6,8; bug'doy gliadinida 9,8; klupeinda 12,5 ga teng. Oqsillarni kislota -asosliklaridagi farqdan foydalanib ularni elektroforez usuli bilan ajratiladi. Barcha oqsillar optik faollikka ega. Ko'pchilik oqsillar yorug'likning qutiiblanish tekisligini chapga buradi. Oqsillarni aniqlashda bir qator rangli reaksiyalar mavjud. Oqsillarga sifat reaksiyalar 1. Ksantoprotein reaksiyasi. Oqsillarga azot kislotasi bilan ta'sir etilganda sariq rang hosil bo'ladi. Bu rang ammiak ta'sirida zarg'aldoq rangga o'tadi. Bu reaksiya yordamida (fenilanilin, tirozin, gistidin, triptofan) aniqlanadi. Ammiak ta'sirida zarg'aldoq rangning hosil bo'lishi fenol gidroqsilining ionlanishi bilan tushuntiriladi. 2. Biuret reaksiyasi. Oqsil eritmasiga suyultirilgan mis (II) sulfat va natriy gidroksid eritmalari ta'sir ettirilsa, binafsha rang paydo bo'ladi. Bu reaksiya peptid bog'li moddalarda sodir bo'ladi. 3. Oltingugurt saqlovchi -aminokislotalarga sifat reaksiyasi. Tarkibida oltingugurt saqlagan -aminokislotalar tsistein, tsistin, metionin bor oqsillar eritmasini ortiqcha natriy gidroksidi eritmasi bilan qaynatilib, ...