Aromatik aldegid va ketonlar haqida umumiy ma'lumot

Aromatik aldegid va ketonlar Reja: Aromatik ketonlar Olinish usullari: Fizik xossalari: Kimyoviy xossalari Aromatik aldegid va ketonlar Aromatik uglevodorodlardagi N atomini gruppaga almashinishi hisobiga vujudga keladigan aromatik uglevodorod hosilalariga aromatik aldegidlar deyiladi. Masalan, benzol molekulasidagi N atomini aldegid gruppaga almashtirilsa benzoy aldegid hosil bo'ladi. Umumiy formulasi: Aromatik ketonlar: shunga ko'ra aromatik ketonlarni ikki turga bo'lish mumkin: Aralashgan yog'-aromatik ketonlar: mas: Sof aromatik ketonlar: mas: Aromatik aldegidlarning nomi tegishli aromatik kislotalarning nomidan olingan. Mas: benzol aldegid - S6N5SNO nomi tegishli benzoy kislota - S6N5SOON nomidan hosil qilingan. Aromatik ketonlarni nomlashda yuqorida ko'rsatilaganidek, avval radikallar nomlanib, so'ng keton so'zi qo'shiladi. Olinish usullari: Toluolni oksidlab benzaldegid olish. Jarayon xromat kislota yoki marganets peroksid va N2SO4 aralashmasi bilan oxista oksidlash bilan boradi va benzaldegid hosil bo'ladi. Gidroformillash reaksiyasi yordamida olish. Gatterman-Kox reaksiyasi: aldegid guruhni to'g'ridan-to'g'ri kiritish. Aromatik ketonlar Fridel-Krafts reaksiyasi yordamida olinadi. Gatterman reaksiyasi: Fizik xossalari: Aromatik aldegid va ketonlar, asosan yuqori haroratda qaynaydi, o'ziga xos xidli suyuqliklardir. Kimyoviy xossalari: Aromatik aldegid va ketonlar kimyoviy xossalari jihatdan alifatik aldegid va ketonlarga o'xshash bo'lib , ular xam biriktirish hamda biriktirish ajralish reaksiyalarga kirishadi. Ammo aromatik aldegid va ketonlar o'zlarining alifatik analoglariga nisbatan kamroq faoldirlar. Aromatik aldegidlarning o'z-o'zidan oksidlanish reaksiyalari: Kannitsaro reaksiyasi: Benzoin kondensatlanish: benzoin kondensatlanish N.N.Zinin ochgan bo'lib, aromatik aldegidlar uchun xarakterli. Benzoy aldegidga Sl2 ta'siri: Shiff asosini hosil bo'lishi: Aromatik aldegidlarda SE reaksiyalari: Ammo bu reaksiyalar qiyinchilik bilan boradi. Buning sababi shuki, gruppa EA o'rinbosar bo'lgani uchun benzol halqasidagi elektronlarni o'ziga tortadi, natijada benzol halqasidagi elektron bulutning zichligi kamayadi. Meta- holatdagi elektron bulutning zichligi O- va P- holatdagiga nisbatan ko'proq bo'ladi. Aromatik aldegid va ketonlar - NaHSO3, H2 ni biriktirib oladi. β- nitrostirol unum - 80% Tishenko reaksiyasi: halqalanish reaksiyasi: Ayrim vakillari: metilfenilketon , atsetofenon - sovunlarga xid berish uchun, parfyumeriyada yoqimli xid beruvchi sifatida ishlatilinadi. Vanilin- konditer mahsulotlariga, xar-xil ichimliklarga aromatlashtirish maqsadida qo'llanilinadi. olcha mazasi va xidini beradi. parfyumeriya sanoatida, uning hosilalari bo'yoq moddalar sintezida qo'llanilinadi. Adabiyotlar: O.Ya.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Vusshaya shkola», 1990. S.166-172, 658-681. A.N.Nesmeyanov, N.A.Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. M.: «Ximiya». 1970. Kniga 2. S.288-376. A.E.Agronomov Izbrannue glavu organicheskoy ximii. M.: «Ximiya». 1990. S.474-589. K.N.Axmedov, H.Y.Yo'ldoshev Organik kimyo usullari. 2 qism. T.: «Universitet». 1993. 80-136 b. ...