Atom tuzilishi, davriy qonun va davriy sistema, davriy xossalar, kimyoviy bog'lanish

1 ATOM TUZILIShI, DAVRIY QONUN VA DAVRIY SISTYeMA, DAVRIY XOSSALAR, KIMYoVIY BOG'LANISh Ilmni fursat bo'lganda o'rganaverish kerak. Chunki ilm zarur bo'lgan paytda fursat topilmaydi. 2 Reja: Atom tuzilishi va kvant sonlari. D.I.Mendeleevning hayoti va ijodi. Davriy qonun va davriy sistema. Yadroviy jarayonlar. Davriy xossalar. Kimyoviy bog'lanish, molekulalar tuzilishi Kristall panjaralar 3 Atom tuzilishi - Atom yadrosida protonlar va neytronlar joylashgan bo'lib, yadro maydonida elektronlar to'xtovsiz aylanma harakatda bo'ladi. Elektronlar yadro maydonidagi elektron pog'onalarda harakatlanadi. Pog'onalar lotincha bosh harflar bilan belgilangan va ular elektron pog'onachalardan tashkil topgan bo'ladi. Elektron pog'onachalar esa orbitallardan hosil bo'lgan bo'lib, har bir orbitalda 2 ta elektron joylashadi. Element atomlarida elektronlar pog'onachalarda quyidagi tartibda to'lib boradi: 1s22s22p63s23p64s23d104p65s24d105p66s24f145d106p67s25f146d107p6 va h.z. 4 Yadro zaryadi 5 d - orbitallar S - orbital p - orbitallar f - orbital 6 7 8 9 Atomning tarkibidagi elementar zarrachalar: Yadro proton va neytrondan iboratligini 1932 yil isbotlagan - D.Ivanenko, N.Gapon, Geyzenberglar Atomning tarkibini o'rganish: 1910 yil Rezerford va shogirdlari: Atomning planetar modeli 10 1913 yil Nils Bor: Borning birinchi postulati: Elektronlar yadro atrofida orbita bo'yicha aylanma harakat qilganda energiya yutmaydi ham ajratmaydi ham Borning ikkinchi postulati: Elektronlar bir orbitadan boshqa orbitaga o'tganda energiya yutadi yoki ajratadi. Matematik ifodasi m - elektron massasi ν - elektronning chiziqli aylanish tezligi r - orbita radiusi n - elektronning bosh kvant soni h - Plank doimiysi (6,625 · 10-34 Djs) Elektronning orbitadagi energiyasini aniqlash formulasi 11 tenglama, birinchi bor Geyzenburg tomonidan topilgan bo'lib, noaniqlik munosabatlari deyiladi. Bu kvant mexanikasining asosiy prinsipi hisoblanadi. Verner Geyzenburg (1901-1976 yillar). Kvant nazariyasininng tasavvuriga binoan zarra fazoning istalgan nuqtasida bo'la oladi, lekin uni har bir nuqtada qayd qilinishi o'z ehtimolligi bilan xarakterlanadi. Shuning uchun elektron, foton va boshqa mikrozarrachalarning harakatini traektoriya tushunchasi bilan tasvirlash mumkin emas, kvant ega. Masalan, Jismlarning koordinatalari va tezligining qiymatlari xar qanday moment uchun aniq bo'lsa, ular troektoriyaga ega deyiladi. Makrosistemalar uchun bu troektoriyani har doim aniqlash mumkin. Lekin elektron (va mikrozarrachalar) to'lqin xossalariga ega bo'lgani uchun unga troektoriya tushunchasini qo'llab bo'lmaydi. tenglamadan hisobga olib 12 13 14 Atom yadrosi bilan elektronlar orasida ikki xil energiya mavjud: Elektron bilan yadroning bog'lanish energiyasi 1s2s2p3s3p4s3d4p kamayib boradi Elektron xususiy (ichki) energiyasi 1s2s2p3s3p4s3d4p ortib boradi Elektronning xususiy energiyasini kvant sonlarda ifodalanishi Kvant soni (n) - elektronning yadro atrofidagi holatini bildiradi n = 1,2,3,4,5 1913 yil N.Bor fanga kiritgan. 15 d - orbitallar p - orbitallar f - orbital S - orbital . Spin kvant soni (ms) -harfi bilan belgilanadi va ...