Atsiklik birikmalar

Asiklik birikmalar Reja: Nomenklaturasi To'yingan uglevodorodlarning tabiatda uchrashi va olinishi Laboratoriyada olinish usullari Galogenlanish reaksiyalari. Asiklik birikmalar Molekulalaridagi uglerod atomlari o'zaro oddiy -bog'lar bilan bog'langan va qolgan valentliklari vodorod atomi bilan to'yingan birikmalar to'yingan uglevodorodlar yoki alkanlar (parafinlar) deb ataladi. Parafinlar deyilishiga sabab oddiy sharoitda hech qanaqangi kimyoviy reaksiyaga kirishmaydi, o'ta passiv moddalardir. Gomologik qatori quyidagicha: SN4 - metan S2N6 - etan S3N8 - propan S4N10 - butan S5N12 - pentan S6N14 - geksan S7N16 - geptan S8N18 - oktan S9N20 - nonan S10N22 - dekan. Umumiy formulasi - CnH2n+2 Tuzilish va kimyoviy xossalari o'xshash bo'lib, tarkibi bir yoki bir necha SN2 guruh bilan farq qiluvchi moddalar qatori gomologik qator deyiladi. Moddalar esa gomologlar deyiladi. Izomeriya. Organik moddalarning anorganik moddalardan farqi ular orasidagi izomeriya hodisasining juda keng uchrashidir. Izomeriya grekcha so'zdan olingan bo'lib, teng qism degan manoni bildiradi. Bu terminni fanga Shved olimi Ya.Bertselius tomonidan kiritilgan. Kimyoviy tarkibi va molekulyar massasi bir xil, lekin tuzilish formulasi va fizik-kimyoviy xossalari turlicha bo'lgan moddalar izomer moddalar yoki izomeriya deyiladi. Metan, etan, propanning izomeri yo'q. Butanning ikkita, pentanning uchta izomeri mavjud. n-pentan izopentan neopentan To'g'ri zanjirli ko'rinishdagi birikmalarga normal birikmalar deyiladi va n-harfi bilan belgilanadi. Izobutan, izopentan va neopentandagi uglerod zanjiri esa tarmoqlangan. Bunday birikmalar izobirikmalar deyiladi. Bu izomeriya struktura izomeriya yoki uglerod skeletining izomeriyasi deyiladi. Uglevodorod molekulasidagi uglerod atomlarining soni ortib borishi bilan izomerlarning soni ham tez ortib boradi. Masalan, S4N10 - 2 ta S5N12 - 3 ta S6N14 - 5 ta S7N16 - 9 ta S8N18 - 18 ta S9N20 - 35 ta S10N22 - 75 ta S15N32 - 4347 ta. To'yingan uglevodorod molekulasidan bitta vodorod atomi olinsa, ularning radikallari hosil bo'ladi (yani CnH2n+1). Ular juda beqaror, reaksiyaga aktiv kirisha oladigan zarrachalardir. Ularni nomlashda -an qo'shimchasi -il ga almashtiriladi. Nomenklaturasi Metan, etan, propan, butan - tasodifiy nom berilgan. Ratsional va sistematik nomenklatura asosida nomlanadi. Masalan, r.n. s.n. SN4 metan metan metil, etil metan n-butan trimetilmetan 2-metilpropan tetrametilmetan 2,2-dimetil- metan diizopropil- 2,4-dimetil etan metan pentan Murakkabroq strukturali moddalarni ratsional nomenklaturada nomlash qiyinlik tug'dirgani uchun ko'proq sistematik nomenklaturada nomlanadi. Masalan, 3,3,5,5-tetrametil-6-etil-7-izobutil dekan To'yingan uglevodorodlarning tabiatda uchrashi va olinishi To'yingan uglevodorodlarning quyi vakillari tabiiy gazning tarkibiy qismini tashkil qiladi. Qattiq holdagi to'yingan uglevodorodlar bitum, asfalt, azokerit (tog' mo'mi) larning asosiy tarkibiy qismidir, neft to'yingan uglevodorodlar aralashmasiga boy tabiiy manbadir. To'yingan uglevodorodlarning bazi vakillari o'simliklardan ajratib olingan. Parafin uglevodorodlari fiziologik aktiv moddalar bo'lmasada, lekin kuchli erituvchilar hisoblanadi, shu sababli organizm uchun xavflidir. Olinish usullari (sanoatda) ...