Brensted Louri kislotasi - asos nazariyasi

Bro'nsted -Louri kislotasi - asos nazariyasi Reja: Louri-Brensted nazariyasi Lyuis kislota-asos nazariyasi bilan taqqoslash Lyuks-toshqin nazariyasi bilan taqqoslash Adabiyotlar Anorganik kimyoda bo'lgani kabi organik ikmyoda ham kislotalar va asoslar tushunchalari mavjuddir. Organki moddalarning kislotali yoki asosli xossalari to'g'risida ikkita nazariya mavjud: Louri-Brensted nazariyasi; Lyuis nazariyasi. Bro'nsted -Louri kislotasi-asos nazariyasi Brostst-Lori nazariyasi bu kislota-asos reaksiyasi tomonidan mustaqil ravishda taklif qilingan nazariya Yoxannes Nikolay Bro'nsted va Tomas Martin Louri 1923 yilda.[1][2] Ushbu nazariyaning asosiy konsepsiyasi shundaki, kislota va asos o'zaro reaksiyaga kirishganda kislota uni hosil qiladi konjuge asos, va asos uning almashinuvi bilan o'z konjugat kislotasini hosil qiladi proton (vodorod kationi yoki H+). Ushbu nazariyaning umumlashtirilishi Arrenyus nazariyasi. Louri-Brensted nazariyasi bo'yicha kislotalar deb proton beruvchi, asoslar deb esa - proton biriktirib oluvchi moddalarga aytiladi, ya'ni: yoki bu yerda, QB-H - protonlangan (kislota) Louri-Brensted nazariyasi asosidagi bu tenglamalardan quyidagicha juda muhim xulosa kelib chiqadi: Kuchli kislotaga kuchsiz asos mos keladi va aksincha kuchsiz kislotaga kuchli asos mos keladi. Maslan, sirka va xlorsirka kislotalar solishtirilganda xlorsirka kislota sirka kislotaga nisbatan taxminan 100 barobar kuchli ekani aniqlanadi. Ularga mos keluvchi anionlarning asosli xususiyati solishtirilganda esa atsetat anioni xloratsetat anioniga nisbatan taxminan 100 barobar kuchli asosdir. Bunga sabab xlor atomining kuchli elektronoaktseptorlik xossaga ega ekanidir. Lyuis nazariyasiga muvofiq kislotalar elektronga taxchil bo'lgan, asoslar elektronga boy bo'lgan, bo'linmagan elektron juftli, qo'sh bog'li va aromatik yadrosi bo'lgan moddalardir. Masalan, Lyuis kislotalari: HQ, BF3, AlCl3, ZnCl2, FeCl3, QCR3 Lyuis asoslari: BF3, AlCl3, ZnCl2, FeCl3, AlBr3 kabi elektroneytral birikmalarning markaziy atomlari (B, Al, Zn, Fe) dagi elektronga taxchillik shundan iboratki, bu atomlar atrofidagi sakkizta barqaror (oktet) elektron qobiq o'rniga oltita (sekstet) elektron qobiq mavjuddir. Shuning uchun bu moddalar elektroneytral bo'lsa ham o'ziga yana ikkita elektron (asos) biriktirib olishga va elektronlarni sakkistaga etkazishga harakat qiladi va shuning uchun ular kislotali xususiyat namoyon qiladi. Bu tuzlar Lyuis kislotalari deyiladi. Organik moddalarning kislotali yoki asosli xususiyatlari to'g'risida gap ketganda ularga Lyuis nazariyasi ko'proq mos tushadi va shuning uchun bu nazariyadan keng foydalaniladi. Kislotalilik yoki asoslilik tushunchalari nisbiy tushunchalardir. Moddaning kislotali xossasi asos ishtirokida, asosli xossasi esa - kislota ishtirokida namoyon bo'ladi. Masalan, gaz holdagi HSl kislota emas, lekin u asos ishtirokida (suv) kislotaga aylanadi. Demak, moddaning kislota yoki asos bo'lishi uni o'rab turuvchi moddalar xarakteriga bog'liqdir. Amfoter xossaga ega bo'lgan suv kuchli asoslarga nisbatan (masalan, ammiaka) kislotali, kuchli kislotalar (masalan, sulfat kislota) ga nisbatan asosli xossa namoyon qiladi: Umuman H-R ko'rinishidagi har qanday organik modda, shu jumladan, uglevodorodlar ham kislotali xossaga ega bo'lishi ...