Davriy qonun. Mendeleyevning davriy sistemasi. Davriy qonunning ta'rifi. Davrlar, guruhlar va ularning turlari

Kimyo Davriy qonun. D.I. Mendeleyevning davriy sistemasi. Davriy qonunning ta'rifi. Davrlar, guruhlar va ularning turlari 11-sinf Bugun darsimizda 1.Davriy qonun yaratilishi. 2.D.I.Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy sistemasi. 3.Davrlar, guruhlar va ularning turlari . Davriy sistema tarixi D.I.Mendeleyevdan oldin M.V.Lomonosov, I.Debereyner, L. Meyer, U.Odling, J.Nyulends, J.Dyuma, A. Shankurtua va boshqalar kimyoviy elementlar klassifikatsiyalarining turli variantlarini taklif etdilar.Ammo elementlarni sistemaga solishga muvaffaq bo'lmadilar. Davriy qonun Rus olimi D.I.Mendeleyev 1869 yilda tabiatning asosiy qonunlaridan biri kimyoviy elementlar davriy qonunini kashf etdi va shu asosida kimyoviy elementlar davriy sistemasini yaratdi. Davriy sistemaning birinchi varianti Davriy qonun Oddiy jismlarning xossalari, shuningdek, elementlar birikmalarining shakl va xossalari elementlar atom og'irligining qiymatiga davriy ravishda bog'liqdir. D.I.Mendeleyev davriy qonunga ana shunday ta'rif bergan edi va o'zi kashf etgan qonunga davriylik qonuni deb atadi. Davriy qonun yaratilishi Davriy qonun kashf etilgan paytda 63 ta element mavjud edi. Ba'zi elementlarning nisbiy atom massalari ham noto'g'ri aniqlangan edi.Masalan, Be ning nisbiy atom massasi 9 emas 13,5 deb aniqlangan edi.Bu hol davriy jadval yaratilishida ancha qiyinchilik tug'dirdi.Chunki,Mendaleyev elementlarning nisbiy atom massalari qiymatini asos qilib olgan edi. Li dan F ga borgar sari elementlar xossalari qununiyat asosida o'zgarib borardi.Li tipik metall,Be amfoter,B dan F gacha metallmaslik xossasining kuchayib borishi kuzatildi. Na elementidan boshlab oldingi qator elementlarining xossalari takrorlanishi kuzatildi. Na metallik xossasi kuchli ifodalangan element, Mg da metallik kuchsizroq ifodalangan,Al amfoter element,Si metallmas,P ,S va Cl da metallmaslik xossa yanada kuchayadi. K elementidan,yani tipik metalldan galogengacha xossalarning o'zgarishi ya'ni, oldingi qator elementlarining xossalari takrorlanishi kuzatildi. Elementlar birikmalarining shakli ham davriy takrorlanganligi kuzatildi. Mendeleyev elementlarning barcha qatorini davrlarga bo'ldi.Ba'zi elementlarning atom massalari tuzatildi, hali kashf etilmagan 29 ta element uchun bo'sh katakchalar qoldirdi. O'sha vaqtda hali kashf etilmagan yangi elementlar bor degan xulosaga keldi. Ulardan 3 tasini xossalarini batafsil bayon qildi.Ularga ekabor,ekaalyuminiy va ekasilitsiy deb shartli nom berdi. Galliyni 1875 yilda Lekok de-Baubodran, Skandiyni 1879 yilda Nilson, Germaniyni 1886 yilda Vinkler kashf etdi. Davriy sistema D.I.Mendeleyev 1869 yilda kashf etgan davriy sistemaning birinchi varianti uzun shakldagi variant deyiladi.Bu variantda har bir davr bitta qatorda joylashtirilgan edi. 1870 yilda davriy sistemaning ikkinchi varianti qisqa shakldagi variant e'lon qilindi.Bu variantda davrlar qatorlarga, gruppalar esa bosh va yonaki gruppachalarga bo'lindi. Davriy sistemada gorizontal bo'yicha 7 ta davr bor. 1,2,3 davrlar kichik davrlar, 4,5,6,7 davrlar kata davrlar deb ataladi.1-davrda 2 ta , 2-3 davrlarda 8 tadan, 4,5-davrlarda 18 tadan,6,7-davrlarda 32 tadan element joylashgan. 1,2,3 davrlar kichik davrlar deb atalib, bitta qatorni o'z ichiga olgan. Katta davrlar 2 tadan qatorni ...