Davriy sistemaning qo'shimcha guruh elementlari VI guruhning d - elementlari

Даврий системанинг кушимша гурух элементлари vi guruxning d-elementlari Reja: 1. Umumiy xarakteristika. 2. Xrom, olinishi, xossalari, birikmalari 3. Molibden va volfram, olinishi, xossalari, birikmalari Xrom - Cr, molibden - Mo va volfram - W, oltinchi gruppaning yonaki gruppacha d- elementlaridir. Ular atomlarining elektron konfigurasiyalari kuyidagicha yoziladi: Cr Z=24 KLM 3S23p63d54s1 Mo Z=42 KLM 4s2 4p64d55s1 W Z=74 KLMW 5s25p65d46s2 Xrom, molibden, volfram yuqori xaroratda suyuqlanadigan og'ir metallardan xisoblanadi. VI gruppa qushimcha gruppachasi elementlarining ba'zi xossalari. Element Atom Solishterma Suyuqlanish Atom og'irligi og'irligi nuktasi radiusi Xrom 51,996 7,19 18750 1,28 A0 Molibden 95,94 10,22 26220 1,36 A0 Volfram 183,85 19,30 34100 1,41 A0 Xrom, molibden va volfram uz birikmalarida asosan +3 va +6 ga teng oksidlanish darajalar namoyon qiladi. Xrom. Xrom rudalaridan eng muximi xromli temirtosh (xromit, Fe(CrO2)2) bo'lib, uning tarkibida 15% dan 40% gacha xrom bo'ladi. Xromning olinishi: xromli temirtoshni kaytarish yuli bilan ferroxrom xosil qilinadi: Fe(CrO2)2 + 4CO -- Fe + 2Cr + 4CO2 Ferroxrom xromning temirdagi eritmasi bo'lib, uning tarkibida 60-65% xrom va 4-6% uglerod bo'ladi. Erkin xrom xosil qilish uchun xrom (II) - oksid alyuminiy bilan kaytariladi: Sr2O3 + 2AL = AL2O3+2Cr Bu usulda olingan xrom toza bo'lmay, uncha ozrok alyuminiy aralashib koladi. Shu sababli toza xrom olish uchun xrom (II)-oksid kremniy bilan kaytariladi: 2CrO3 + 3Si = 3SiO2 + 4Cr Xrom tuzlarining suvdagi eritmalarini elektroliz qilish yoki xrom yodidni termik parchalash yuli bilan xam toza xrom olinadi. Xrom metali juda qattiq. Uning solishtirma og'irligi 7,2 gsm3 ga teng. Xrom 18750S da suyuqlanadi, 125300S da qaynaydi. Xrom ximiyaviy jixatdan aktivligi kam element. Xromga odatdagi xaroratda kislorod xam, nam xam ta'sir etmaydi. Kizdirilganida esa uning sirti oksidlanadi. Yukori xaroratda kizdirilganda suv bugidan vodorodni sikib chiqaradi: 2Cr + 5H2O -- 2Cr(OH)2 + 3H2 Suyultirilgan xlorid va sulfat kislotalarda eriydi: Cr + 2HCL = CrCL2 + H2 Cr + 3H2SO4 = Cr(SO4)3 + 3H2 Xosil bo'lgan xrom (II)-xlorid xavo kislorodi bilan oksidlanib xrom (II)-xloridga o'tadi: 4CrCL2 + 4HCL + O2 = 4CrCL3 + 2H2O Xrom birikmalari ichida eng barkarorlari-uch valentli xrom birikmalaridir. Ikki valentli xrom birikmalari nixoyatda bekaror bo'lib, ular kuchli kaytaruvchilardir. Xromning ikki valentli birikmalari uncha kup emas. Bular CrO; Cr(OH)2, SrS, CrCL2, CrSO4, Cr(CH3COO)2 va xakazo. Ikki valentli xrom gidroksid asos xossalar namoyon qiladi. Cr(OH)2 xatto suvni kaytaradi: 2Cr(OH)2 + H2O -- 2Cr(OH)3 + H2 Cr(OH)2 xavo kisloradi bilan xam oksidlanadi: 4Cr(OH)2 + 2H2O + O2 -- 4Cr(OH)3 Uch valentli xrom birikmalari barkaror moddalardir. Xrom (II)-oksid Cr2O3 ...